Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

08_07_09

Περί χειροτονίας γυναικών - Ο θεσμός των διακονισσών

Διαβάσαμε και είδαμε στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο την είδηση από την Αγγλικανική Εκκλησία σχετικά με την απόφαση που ελήφθη για να δοθεί το "πράσινο φως" στις γυναίκες ώστε να φτάνουν έως το αξίωμα του επισκόπου. Η Αγγλικανική Εκκλησία αποφάσισε να προχωρήσει στα επόμενα βήματα που σταδιακά θα επέτρεπαν στις γυναίκες να γίνουν μέλη της επισκοπής, χωρίς όμως να γίνουν συμβιβασμοί. Η απόφαση ήταν αποτέλεσμα πολύωρων διαπραγματεύσεων και οι αντιδράσεις ανάμεσα στους "παραδοσιακούς" και στους "νεωτεριστές" ήταν έντονες και ποικίλες.

Η πτέρυγα των παραδοσιακών υποστηρίζει ότι οι επίσκοποι πρέπει να είναι άνδρες όπως ακριβώς ήταν και ο Ιησούς και οι 12 απόστολοι. Ο Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι (ο επικεφαλής της Αγγλικανικής Εκκλησίας) όμως τόνισε ότι δεν ήθελε να περιορίσει τα δικαιώματα και την εξουσία των γυναικών επισκόπων στο σώμα της εκκλησίας. Εξάλλου, όπως είναι γνωστό, το 1994 η Αγγλικανική Εκκλησία χειροτόνησε γυναίκες ιερείς χωρίς να τους επιτρέψει όμως να γίνουν επίσκοποι.

---------------------------------------------------------------------------------

Ποια είναι η κανονική θέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας στο θέμα της χειροτονίας των γυναικών;

Είναι γνωστό ότι υπήρχαν στην αρχαία Εκκλησία γυναίκες στον κλήρο, οι διακόνισσες.

Οι διακόνισσες κατά τη Βυζαντινή εποχή εκλέγονταν από τον κλήρο και το λαό, αλλά εγκαθίσταντο στο αξίωμά τους μόνο από τον τοπικό επίσκοπο. Η πράξη αυτή ονομάζεται «χειροτονία» ή «χειροθεσία», και εμφανίζεται να περιγράφεται περί τον τρίτο αιώνα στις Διαταγές των αγίων Αποστόλων και αργότερα στα Ευχολόγια της Εκκλησίας

Η τάξη λοιπόν, των διακονισσών ήταν μια ιδιότυπη εκκλησιαστική τάξη, ένας σημαντικός θεσμός, που δημιουργήθηκε πρώτιστα για τη διακονική υπηρεσία ανάμεσα στις γυναίκες. Από τα πιο σημαντικά τους έργα ήταν η άσκηση των έργων της αγάπης. Ήταν οι επισκέπτριες αδελφές και οι άγγελοι παρηγορίας όλων εκείνων των γυναικών που είχαν την ανάγκη τους, όχι μόνο των χριστιανών, αλλά και των εθνικών. Αποτελούσαν το συνδετικό κρίκο ανάμεσα στους κληρικούς και στις χριστιανές γυναίκες, αφού «ἄνευ τῆς διακόνου μηδεμία προσίτω γυνή τῳ διακόνἤ τἐπισκόπ».

Κατά την διάρκεια της θείας Λειτουργίας, επόπτευαν τις γυναίκες κατά την είσοδό τους στο ναό. Φρόντιζαν για την ευπρέπεια και την καθαριότητα των θέσεων των γυναικών, οι οποίες κάθονταν στο ένα κλίτος του ναού, ξεχωριστά από τους άνδρες με την εξής σειρά: Μπροστά κάθονταν οι διακόνισσες, έπειτα οι χήρες, ύστερα οι έγγαμες γυναίκες και τελευταίες οι νεαρές κοπέλες. Επίσης, σημαντική ήταν η βοήθειά τους κατά την τέλεση του μυστηρίου του Βαπτίσματος.

Γίνεται έτσι φανερό ότι οι διακόνισσες δε φαίνεται να αισθάνονταν μειονεκτικά, επειδή δεν ήταν δυνατό να ανέλθουν σε ανώτερο βαθμό ιεροσύνης, αφού οι διαστάσεις του ποιμαντικού τους έργου δεν υπολείπονταν εκείνου των άλλων βαθμών της ιεροσύνης.

Ένας άλλος σημαντικός τομέας τελετουργικής διακονίας των διακονισσών ήταν και η μεταφορά της θείας Κοινωνίας σε γυναίκες, κυρίως ασθενείς, οι οποίες δεν μπορούσαν να μεταβούν στην Εκκλησία. Oι διακόνισσες κατείχαν ίση τουλάχιστον θέση, αντίστοιχη με τους υποδιακόνους. Κατά κανόνα ευρίσκονταν, κάτω από τους διακόνους. Η διακόνισσα «ούκ εὐλογεῖ, ἀλλ' οὐδέ τι ὤν ποιοῦσιν οἱ πρεσβύτεροι ἤ οἱ διάκονοι ἐπιτελεῖ, ἀλλ' ἤ του φυλάττειν τήν θύραν καἐξυπηρετεῖν τοῖς πρεσβυτέροις ἐν τῳ βαπτίζεσθαι τάς γυναῖκας δια τό εὐπρεπές … Ὑπηρέται γάρ εἰσί τῶν διακόνων».

Αντίθετα με διαφόρους αιρετικούς κύκλους, που αναφέρονται στον ιθ΄ ιερό κανόνα της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου και κατά τους οποίους οι γυναίκες ήταν δυνατό να αποκτήσουν ιερουργικά και ιερατικά καθήκοντα, στη συνείδηση της Εκκλησίας ποτέ δεν επιχειρήθηκε κάτι παρόμοιο. Στην Εκκλησία η ιεροσύνη δεν είναι κοσμικό αξίωμα, αλλά διακονικό. Είναι λειτούργημα, επειδή δεν υπάρχουν αξιώματα, αλλά διάθεση προσφοράς και θυσίας. Αυτή είναι η σταθερή και μόνιμη Εκκλησιαστική Παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας από την αποστολική εποχή μέχρι σήμερα.

Οι λόγοι για τους οποίους η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν αποδέχεται χειροτονία γυναικών είναι συνοπτικά οι εξής: Ο Χριστός δεν επέλεξε καμία γυναίκα ως μαθήτρια στον κύκλο των δώδεκα και των εβδομήκοντα μαθητών. Ένας επίσης σοβαρός λόγος είναι ότι η Μητέρα του Κυρίου δεν άσκησε κανένα ιερατικό αξίωμα. Η Θεοτόκος έμεινε αποφατικά έξω από τέτοιου είδους διεκδικήσεις. Επομένως, με το κριτήριο της αναλογίας, αφού δεν έγινε από την Παναγία, δεν μπορεί να γίνει αυτό από άλλη γυναίκα. Οι μαθητές, δεν χειροτόνησαν καμία γυναίκα, μιμούμενοι το Χριστό, αν και είχαν κοντά τους πολλές γυναίκες με τις οποίες συνεργάζονταν. Το πιο δυνατό επιχείρημα όμως ήταν ότι οι γυναίκες ιέρειες ήταν γνώρισμα του ειδωλολατρικού κόσμου, ο οποίος και καταργήθηκε με την ενανθρώπιση του Κυρίου. Είναι φυσικό, στην Εκκλησία του Χριστού, να μην υπάρχουν τέτοιες λατρευτικές ομοιότητες. Οι ιεροί κανόνες είναι ξεκάθαροι στο θέμα αυτό. Η γυναίκα μπορεί να είναι προφήτης, αγία, απόστολος, αλλά εξαιρείται από τη αξίωμα του ιερέα, από τη σφαίρα του ιερού και της διδασκαλίας. Στην ιστορία της Εκκλησίας γνωρίζουμε γυναίκες που τιμητικά ονομάστηκαν «ισαπόστολοι» (Αγία Ελένη), αλλά καμία δεν εμφανίστηκε ως λειτουργός της λατρείας να ιερουργεί τα άγια Μυστήρια. Ένας ακόμη λόγος είναι οι αντιλήψεις περί ακαθαρισίας της γυναίκας λόγω της έμμηνης ρύσης, που την καθιστά διαχρονικά ακατάλληλη για την τελετουργία των θείων Μυστηρίων.

Το πρώτο κείμενο που φαίνεται να λαμβάνει υπόψη την εξαίρεση των γυναικών από το ιερατικό αξίωμα στην Εκκλησία, είναι ένας κανόνας του 4ου αιώνα, ο ια΄ ιερός κανόνας της τοπικής Συνόδου της Λαοδίκειας. Η διατύπωσή του είναι άκρως λακωνική: «Περί του, μή δεῖν τάς λεγομένας Πρεσβύτιδας, ἤτοι προκαθημένας, ἐν τἘκκλησία καθίστασθαι». Οι ερμηνευτές των ιερών κανόνων Ζωναράς και Βαλσαμών, δίνουν κάποιες εξηγήσεις αναφέροντας ότι ήταν κάποιες μεγάλες σε ηλικία γυναίκες, οι οποίες φρόντιζαν για την ευταξία των εισερχομένων στον ιερό ναό, γυναικών.

Η μη μετοχή της γυναίκας στην ειδική ιεροσύνη δεν της στερεί τη δυνατότητα σωτηρίας και η διαφοροποίηση των ιερατικών ρόλων των δύο φύλων δεν καταργεί την αναφορά του ιερατικού ήθους και αξιώματος στα δύο φύλα. Όλοι οι άνθρωποι που αποτελούν μέλη της Εκκλησίας του Χριστού, μπορούν να συμμετέχουν, μέσω του Βαπτίσματος και του Χρίσματος στα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος και να επιτύχουν να «θεοποιηθούν κατά χάριν», να φτάσουν στη θέωση. Για τους λόγους αυτούς, ο αποκλεισμός της γυναίκας από τη μυστηριακή ιεροσύνη, δε σημαίνει σε καμία περίπτωση υποτίμηση ή υποβάθμιση της αξίας, της προσφοράς και του ρόλου που διαδραματίζει η γυναίκα στην Εκκλησία.


Βιβλιογραφία

Διαταγές των Αγίων Αποστόλων, Migne P G.

Ευάγγελος Θεοδώρου, Ηρωϊδες της χριστιανικής αγάπης

Κων/νου Λαμπρινού, Περί του θεσμού των διακονισσών

Χρυσοστόμου, Μητροπολίτου Χαλκίδος, Ο ρόλος των γυναικών εις τον όλον οργανισμόν της Εκκλησίας.

Γ. Ράλλη-Μ. Ποτλή, Σύνταγμα θείων και ιερών κανόνων

08_07_07

ΚΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ


Αγαπητοί φίλοι!
Μετά από μια δύσκολη και αρκούντως παραγωγική χρονιά, ήρθε επιτέλους η ευλογημένη ώρα των διακοπών!
Εύχομαι σε όλους καλή ξεκούραση!
Καλό καλοκαίρι!

Μήνυμα ενάντια στη λογοκλοπή

Μήνυμα ενάντια στη λογοκλοπή