Παρέμβαση της Συνόδου για την εικονογράφηση στους ναούς

Λύση στο αισθητικό πρόβλημα της εικονογράφησης των σύγχρονων ναών επιχειρεί να δώσει η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, με εγκύκλιο που απέστειλε στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών και σε όλες τις Μητροπόλεις (με αριθμό εγκυκλίου 2260, στις 14/11/2012). Τα τελευταία χρόνια η δεινή οικονομική κατάσταση των πιστών κι επακόλουθα ο περιορισμός των εσόδων στους ναούς, έχει υποχρεώσει τους ιερείς και τα εκκλησιαστικά συμβούλια ν' αναθέτουν τον εικονογραφικό διάκοσμο και τη συντήρηση των ναών σε τεχνίτες κι όχι σε ζωγράφους με εμπειρία και γνώση στην μνημειακή θρησκευτική τέχνη. Το πρόβλημα έχει οξυνθεί με την εκτεταμένη χρήση μεταξοτυπίας, που σαν αποτέλεσμα έχει την κακή φωτοτυπική αντιγραφή. Οι αποκαλούμενοι αγιογράφοι τοποθετούν επάνω στις επιφάνειες του ναού έτοιμες μεταξοτυπίες ή κάνουν χρήση ειδικού video-προβολέα (προτζέκτορα) κι επιζωγραφίζουν, αναπαράγοντας ξένες, έτοιμες συνταγές. Για πρώτη φορά μάλιστα στο εγκύκλιο σημείωμα γίνεται λόγος περί πνευματικής ιδιοκτησίας.

Συγκεκριμένα, συστήνεται στους προϊσταμένους των ναών:

α) η αποφυγή εκκλησιαστικών ειδών ευτελούς αξίας και β) η απαγόρευση χρήσεως εγχρώμων φωτοτυπιών (μεταξοτυπίας), λόγω της δημιουργίας κακίστου αισθητικού αποτελέσματος και του κινδύνου εμπλοκής σε δικαστικές διενέξεις, λόγω κλοπής πνευματικής ιδιοκτησίας άλλων αγιογράφων.

Το θέμα της εικονογράφησης των ναών δεν είναι βεβαίως κάτι καινούργιο στη ζωή της Εκκλησίας. Θεσμικά απασχόλησε για πρώτη φορά τον Αρχιεπίσκοπο Θεόκλητο στις αρχές του περασμένου αιώνα, όταν επιχείρησε το 1905 να θέσει ένα πλαίσιο βασικών αρχών στην εικονογράφηση των νεοαναγειρόμενων μνημείων. Με ένταση τέθηκε στη δεκαετία του '30, με μπροστάρη τον Φώτη Κόντογλου, όπου η Πολιτεία και μάλιστα διά νόμου επιχείρησε ν' αποφύγει αισθητικά ατοπήματα. Έκτοτε, το πρόβλημα στη σύγχρονή του μορφή, παραμένει και ταλανίζει τη ζωή της Εκκλησίας.

Ο ζωγράφος, Καθηγητής στη Θεολογική Σχολή της Φιλοσοφικής κ. Γιώργος Κόρδης (φωτογραφία), μας είπε πως, αναμφισβήτητα, το εγκύκλιο σημείωμα είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα. «Αλλά δεν αρκεί από μόνο του! Τα τελευταία χρόνια η πρακτική της μεταξοτυπίας έχει καθιερωθεί ευρέως. Το χειρότερο όμως, είναι ότι έχει επιβληθεί η αντίληψη που θέλει την εκκλησιαστική ζωγραφική απλή υπόθεση μαστόρων και όχι ζωγράφων. Έτσι, η εκκλησιαστική τέχνη έχει χάσει, όχι μόνο το στοιχείο της δημιουργίας, αλλά και της πνευματικής εμπλοκής του δημιουργού με ένα κατεξοχήν λατρευτικό έργο». Προτείνει γι' αυτόν τον σκοπό έναν ειλικρινή, ουσιαστικό διάλογο με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, που θα περιορίσει, κατά το δυνατόν, τα κακώς κείμενα στο σύγχρονο ναό.

Η νέα εγκύκλιος από την Ιερά Σύνοδο

Το άρθρο είναι από τον ΠΡΟΝΑΟ Τεύχος 590, 19 Νοεμβρίου 2012

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

του Τάσου Λειβαδίτη

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν΄αγωνίζεσαι για την ειρήνη και
για το δίκαιο.
Θα βγείς στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα
ματώσουν απ΄τις φωνές
το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες – μα ούτε βήμα πίσω.
Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων
Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζει την αδικία.
Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.
Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια
αφήνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις
πολιτείες
μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα
αύριο οι άνθρωποι θα χάνουνται στη νύχτα του πολέμου
έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς
εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω από τις οβίδες.
Δεν έχεις καιρό
δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί ν΄αφήσεις τη μάνα σου, την αγαπημένη
ή το παιδί σου.
Δε θα διστάσεις.
Θ΄απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου
Θ΄απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι
για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο.
Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις κι ούτε θα φοβηθείς.
Το ξέρω, είναι όμορφο ν΄ακούς μια φυσαρμόνικα το βράδυ,
να κοιτάς έν΄ άστρο, να ονειρεύεσαι
είναι όμορφο σκυμένος πάνω απ΄το κόκκινο στόμα της αγάπης σου
Να την ακούς να σου λέει τα όνειρα της για το μέλλον.
Μα εσύ πρέπει να τ΄αποχαιρετήσεις όλ΄αυτά και να ξεκινήσεις
γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου,
για όλα τ΄άστρα, για όλες τις λάμπες και
για όλα τα όνειρα
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί να σε κλείσουν φυλακή για είκοσι ή
και περισσότερα χρόνια
μα εσύ και μες στη φυλακή θα θυμάσαι πάντοτε την άνοιξη,
τη μάνα σου και τον κόσμο.
Εσύ και μες απ΄ το τετραγωνικό μέτρο του κελλιού σου
θα συνεχίσεις τον δρόμο σου πάνω στη γη .
Κι΄ όταν μες στην απέραντη σιωπή, τη νύχτα
θα χτυπάς τον τοίχο του κελλιού σου με το δάχτυλο
απ΄τ΄άλλο μέρος του τοίχου θα σου απαντάει η Ισπανία.
Εσύ, κι ας βλέπεις να περνάν τα χρόνια σου και ν΄ ασπρίζουν
τα μαλλιά σου
δε θα γερνάς.
Εσύ και μες στη φυλακή κάθε πρωί θα ξημερώνεσαι πιο νέος
Αφού όλο και νέοι αγώνες θ΄ αρχίζουνε στον κόσμο
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
θα πρέπει να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό.
Αποβραδίς στην απομόνωση θα γράψεις ένα μεγάλο τρυφερό
γράμμα στη μάνα σου
Θα γράψεις στον τοίχο την ημερομηνία, τ΄αρχικά του ονόματος σου και μια λέξη :
Ειρήνη
σα ναγραφες όλη την ιστορία της ζωής σου.
Να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό
να μπορείς να σταθείς μπροστά στα έξη ντουφέκια
σα να στεκόσουνα μπροστά σ΄ολάκαιρο το μέλλον.
Να μπορείς, απάνω απ΄την ομοβροντία που σε σκοτώνει
εσύ ν΄ακούς τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων που
τραγουδώντας πολεμάνε για την ειρήνη.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Σήμερα το απόγευμα περιδιαβαίνοντας στις σελίδες του Διαδικτύου, είδα μια ανάρτηση στο http://www.newsbeast.gr  όπου εκεί μέσα στην αιματοχυσία της Γάζας, ο φωτογραφικός φακός αποτυπώνει με ένα κλικ όσα δεν μπορούν να πουν χίλιες λέξεις.... Και κάπου εκεί μέσα στην αιματοχυσία ο φωτογραφικός φακός αποτυπώνει με ένα κλικ όσα δεν μπορούν να πουν χίλιες λέξεις.... http://www.newsbeast.gr/world/arthro/446042/fotografies-apo-ti-gaza-pou-sokaroun/

Διαβάζοντας τα σχόλια, είδα ένα απόσπασμα του ποιήματος του Τάσου Λειβαδίτη... Για το λόγο αυτό σας το παραθέτω από το: http://tassosleivaditis.wordpress.com/2012/01/29/an-theleis-na-legesai-anthropos-tasos-leivaditis/ 

Η εικόνα είναι από: http://nikatsu.blogspot.gr/2012/02/blog-post_06.html 

Η ΒΑΝΘΙΑ

  

του Γιώργου Αλεξανδρή

Η μέρα στοίχειωνε καημός, βουβός λυγμός τ’απόβραδο,

γύρω της σώπαιναν ανήμποροι θεράποντες θεοί

και νύχτωνε νωρίς στην αυλή της Βανθίας.

Η ζωή την καλούσε ακόμη μια φορά μονάχη.

Η γοητεία της συνηθισμένης νύχτας,

μετεωρίστηκε κίβδηλη, απώλεια κι οδύνη

κι ανακάλυπτε πως η προσδιορισμένη ζωή της,

λίγος φραγμένος δρόμος και δυο επιστροφές,

ήταν ένα λινό υφάδι από ασύνδετες μικρές ιστορίες,

ξένες ιστορίες, πλασμένες με πολύ χώμα και λίγο ουρανό

και για να μην παραδοθεί στη μοναξιά και τη φυγή,

να μη χαθεί σε μέρες απροστάτευτες κι εκτεθειμένες  νύχτες,

στράγγιξε απομεινάρια αθωότητας κι αντοχής,

έσφιξε στα χέρια της το διαλυμένο χρόνο

κι αναμετρήθηκε με θρυμματισμένες εικόνες,

ανέσπερες μνήμες και  δόκιμες προσμονές.

Ψήλωνε η γη ακόμη ένα μπόι στον ίσκιο της,

χαμήλωνε σπιθαμές στα νέφη του ο ουρανός,

έγερνε ο κόσμος του καημού, του ονείρου αντρειευόταν,

μέγας ο θάνατος, ο έρωτας βαθύς, αλόγιαστα τα πάθη

και η Βανθία, αυγής αγέρι, δραπέτευε από αγιογραφίες,

απ’ την υποταγή στην ηθική της ματαιότητας

κι έβρισκε καταφυγή και διέξοδο στις αξόδευτες ημέρες,

εκεί όπου περίσσευαν τα χρώματα και οι αναμνήσεις.

Αδρές μορφές οι αλήθειες της και οιωνοί οι στοχασμοί της,

ο κόσμος της γραφή ομορφιάς, το άπειρο στα όριά της,

είχε αρχή το αύριο κι ο χώρος της σημάδια,

να βρει τις χαμένες άνοιξες και των γιορτών τη λάτρα,

απομεσήμερα του νου και της ψυχής αστροφεγγιές,

λεύτερη να μοιράζεται των καιρών και των ανθρώπων,

με το κρυφό παράπονο, με το ζεστό το γέλιο,

μια ηλιαχτίδα ταπεινή  μπροστά σε παραθύρι ,

ένα τραγούδι θαρρετό σε σκοτεινό δρομάκι.   

Η εικόνα είναι από: http://stinmpanta.blogspot.gr/2010/12/blog-post_28.html

Το αρχείο του επιστημονικού περιοδικού «Θεολογία» σε ψηφιακή μορφή

Η «Θεολογία» είναι επιστημονικό περιοδικό, το οποίο εκδίδεται από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος. Την «Θεολογία», όπως και το επίσημο Δελτίο της Εκκλησίας της Ελλάδος «Εκκλησία», ίδρυσε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρυσόστομος Παπαδόπουλος το 1923, σε μία εξαιρετικά δύσκολη περίοδο, όταν η Ελλάδα προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της μικρασιατικής καταστροφής.

Η συμβολή της «Θεολογίας» στην καλλιέργεια της ελληνικής ορθόδοξης θεολογίας στάθηκε...μοναδική και εξελίχθηκε ως το εγκυρότερο επιστημονικό περιοδικό της ελληνικής θεολογίας. Στις σελίδες της φιλοξένησε άρθρα και μελέτες όχι μόνο ακαδημαϊκών αλλά και νέων θεολόγων η επιστημόνων συναφών κλάδων και επιστημών. Η δυνατότητα μάλιστα έκδοσης του περιοδικού ανά τρίμηνο κράτησε όχι μόνο αμείωτο το ενδιαφέρον των αναγνωστών του από τεύχος σε τεύχος, αλλά και τα δημοσιεύματά του στην πρώτη γραμμή της επιστημονικής επικαιρότητας. Στη «Θεολογία» δημοσιεύονται πρωτότυπες και ανέκδοτες επιστημονικές πραγματείες, άρθρα, δοκίμια και βιβλιοκρισίες, δηλαδή, κείμενα και μελέτες οι οποίες αναφέρονται στους διάφορους τομείς της θεολογικής, κυρίως, επιστήμης. Η «Θεολογία», πέραν της ελληνικής, δημοσιεύει επιστημονικές πραγματείες και στην αγγλική, γαλλική η γερμανική γλώσσα. Ενώ κατά την προπολεμική της περίοδο η «Θεολογία» εξέδιδε τέσσερα τεύχη των εκατό σελίδων το καθένα, μεταπολεμικά τριπλασίασε την ύλη της και κατά τις τελευταίες δεκαετίες κάθε ετήσιος τόμος της υπερβαίνει τις χίλιες σελίδες.

Αγγίζοντας ήδη την ένατη δεκαετία παρουσίας του στα θεολογικά γράμματα, το περιοδικό «Θεολογία» αποτελεί ήδη πολύτιμη παρακαταθήκη για την θεολογική έρευνα διεθνώς αλλά και ιστορική μαρτυρία για την ελληνική θεολογική επιστήμη. Για τον λόγο αυτό ο Κλάδος Εκδόσεων της Επικοινωνιακής και Μορφωτικής Υπηρεσίας της Εκκλησίας της Ελλάδος αποφάσισε την ψηφιοποίηση και ανάρτηση όλων των τευχών της «Θεολογίας», ώστε να καταστεί άμεση και ελεύθερη η πρόσβαση κάθε ενδιαφερομένου. Στο πεδίο «Άπαντα Θεολογίας, Ψηφιακό Αρχείο» της ιστοσελίδας του περιοδικού «Θεολογία», ο αναγνώστης μπορεί να βρει τράπεζα δεδομένων ανά έτος και ανά τεύχος, ανά όνομα συγγραφέα και ανά τίτλο μελέτης το ψηφιοποιημένο υλικό της «Θεολογίας» σε αρχεία τύπου pdf. Εφ 'όσον ο θεολογικός και επιστημονικός πλούτος του περιοδικού «Θεολογία» καθίσταται πλέον ηλεκτρονικά θησαυρισμένος και διαδικτυακά προσβάσιμος από όλους τους ενδιαφερόμενους αναγνώστες και μελετητές, ελπίζουμε ότι και με αυτόν τον τρόπο συμβάλλουμε στη σύγχρονη θεολογική και ιστορική έρευνα.

http://www.ecclesia.gr/greek/press/theologia/index.asp