Η Καταπολέμηση της Αριστείας: Από τα Πρότυπα Σχολεία και τις Επιστημονικές Ολυμπιάδες στις Πανελλήνιες Εξετάσεις*

* Το παρακάτω άρθρο είναι από τον ιστότοπο http://www.e-paideia.org/ και το έγραψε η  κα Βιβή Ανθοπούλου στις 29 May, 2015

Βιβή Ανθοπούλου

Εμπειρογνώμων της Εκπαίδευσης και Διευθύντρια του Ιδρύματος Λαμπράκη

Μπορεί κανείς να επιχειρήσει με διάφορους τρόπους να καταργήσει την αριστεία: Μπορεί να αναφέρεται σε αυτήν απαξιωτικά, να αποδομεί τα πρότυπα σχολεία, να άρει τη χρηματοδότηση της συμμετοχής των άριστων των αρίστων σε επιστημονικές Ολυμπιάδες, να διαμηνύει στους μαθητές να αρκούνται στη μετριότητα ή ακόμη και χαμηλότερα από αυτήν, κατεβάζοντας τον πήχη προαγωγής από τη μία τάξη στην επόμενη και να υπονομεύει θεσμούς που συνδέονται με την ποιότητα στην εκπαίδευση. Όταν όμως φτάνει μέχρι του σημείου να παίζει παιχνίδια σε βάρος των υποψηφίων για τις πανελλήνιες εξετάσεις, τίθεται πλέον και θέμα ηθικής εκτός από αυτό της λογικής. Το να δίνουμε στους μαθητές της γ΄ λυκείου ένα τεστ μαθηματικών υψηλής δυσκολίας, για τη λύση των ασκήσεων του οποίου απαιτούνται 4 ώρες, ενώ ο χρόνος που διατίθεται στους μαθητές είναι 3, είναι αντιδεοντολογικό, αντιπαιδαγωγικό, παράλογο, απάνθρωπο και πιθανώς παράνομο. Οι μαθητές αυτοί προσέρχονται στις εξετάσεις με τη λογική του ευ αγωνίζεσθαι και με την πεποίθηση ότι διαγωνίζονται με ίσους όρους. Ούτε το πρώτο ούτε και το δεύτερο κατάφερε να διασφαλίσει το υπουργείο παιδείας, αφού ο βαθμός δυσκολίας των μαθημάτων στους δύο κλάδους της τεχνολογικής κατεύθυνσης, από τους οποίους οι μαθητές στοχεύουν στις ίδιες σχολές ήταν απόλυτα ανισοβαρής με την πλάστιγγα να κλίνει υπέρ της κατεύθυνσης υπηρεσιών.

Όσο όμως και αν πολεμήσει κανείς την αριστεία, αυτή θα εξακολουθήσει να υφίσταται. Απλά γιατί υπάρχει γύρω μας και γιατί πάντα υπήρχε. Πάντα θα θαυμάζουμε τον χαρισματικό χορευτή, τον ταλαντούχο ζωγράφο, τον πρωταθλητή, τον παραολυμπιονίκη, τον λόγιο συγγραφέα, τον ποιητή, τον πυρηνικό επιστήμονα, το μαθηματικό μυαλό, τον φιλόσοφο, τους Stephen Hawking αυτού του κόσμου. Θα τους θαυμάζουμε γιατί μας πάνε μπροστά σαν ανθρώπινο είδος, σαν κοινωνίες και σαν άτομα. Θα τους θαυμάζουμε γιατί μας εμπνέουν, μας δίνουν ελπίδα και μας κάνουν περήφανους. Θα νιώθουμε ευγνώμονες που υπάρχουν και που μας αγγίζουν με την αριστεία τους, γιατί απλά τους χρειαζόμαστε.

Και είναι απαραίτητο και κρίσιμο για μια χώρα να ανιχνεύει τα ταλέντα αυτά ήδη από μικρές ηλικίες και να τους προσφέρει τις ευκαιρίες να αναπτυχθούν και να αναδειχθούν για να λειτουργήσουν ως φάροι για τους γύρω τους και να συνεισφέρουν στον κόσμο αυτό με τις εξαιρετικές ικανότητές τους. Οι χώρες που υποστηρίζουν και προσελκύουν τέτοια άτομα είναι πιο προηγμένες και οι κοινωνίες τους είναι πιο δίκαιες. Διότι όταν δημιουργείς τις συνθήκες για την καλλιέργεια των ιδιαίτερων κλίσεων των παιδιών, το κάνεις για όλους, όχι μόνο για τους άριστους. Κάποιοι θα αριστεύσουν και κάποιοι θα εισπράξουν την αναγνώριση του περιβάλλοντός τους και την ικανοποίηση ότι τα καταφέρνουν. Αυτό προϋποθέτει ευέλικτα εκπαιδευτικά συστήματα με πρακτικές εξατομικευμένης προσέγγισης στη μάθηση και διαφοροποίησης στη διδασκαλία και σίγουρα προαγωγή της δημιουργικότητας, της καινοτομίας και φυσικά, της αριστείας, η οποία θα εξακολουθήσει να υπάρχει, διότι απλά υπερβαίνει την πολιτική βούληση.