Η εορτή των τριών Ιεραρχών

Ο Μέγας Βασίλειος λέγει ότι ο άνθρωπος είναι ήμερο και κοινωνικό όν, όχι άγριο ή μοναχικό. Έχει ανάγκη την κοινωνία με τους άλλους, έχει ανάγκη την αγάπη τους!
Αυτός είναι και ο λόγος που οδηγήσαμε σήμερα τα βήματά μας στον ιερό τούτο χώρο, όπου κάθε χρόνο την ίδια ημέρα η Εκκλησία μας πανηγυρίζει την ανατολή των τριών Αστέρων του νοητού της στερεώματος, των οποίων η εμφάνιση στον ουρανό όλους τους θάμπωσε. Γιορτάζει την πάνσεπτη και πανίερη μνήμη των Τριών πιο ένδοξων της Ιεραρχών. Τη μνήμη του Ουρανοφάντορα επισκόπου της Καισαρείας, Μεγάλου Βασίλειου, του Μύστη της Θείας Ελλάμψεως και Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, Θεολόγου Γρηγορίου και τον Κλεινόν και Χρυσορρήμονα, επίσης Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννη, τον ευγλωττότερο των Πατέρων της Εκκλησίας, αυτόν που ο λαός ονόμασε Χρυσόστομο. Τιμούμε αυτούς, οι οποίοι «την οικουμένην ακτίσιν θείων επύρσευσαν», τη μνήμη των τριών γενναίων μαχητών του Χριστού, που αγωνίστηκαν για την ορθόδοξη πίστη και έλαβαν τον «αμάραντο στέφανο της νίκης».
Έτσι λοιπόν, ως φιλόστοργη μητέρα, χαίρει για τη δόξα των τριών εκλεκτών αυτών παιδιών της, που τα ανέθρεψε με το άδολο γάλα της Ορθοδοξίας και αναδείχτηκαν ποταμοί σοφίας και γνώσεως.
Με τη μητέρα Εκκλησία χαίρει και ολόκληρη η Ορθοδοξία, γιατί η μνήμη της ιερής αυτής τριανδρίας είναι ιδιαίτερη αγαπητή και άξια θαυμασμού! Πραγματικά, αυτοί οι Ιεράρχες όχι μόνο διατήρησαν αυτά που τους είχε εμπιστευτεί η Εκκλησία, αλλά και παρέδωσαν ό,τι τους δόθηκε ακόμη πλουσιότερο.
Ο Μέγας Βασίλειος αναδεικνύεται εκπρόσωπος του μοναχισμού και του ασκητικού βίου. Είναι αυτός που οργάνωσε το μοναχισμό σε κοινοβιακή μορφή, έθεσε τους όρους της άσκησης και ανέδειξε τον πρωτεύοντα ρόλο του Αγίου Πνεύματος στην κτίση και την ιστορία. Είναι ο εκπρόσωπος της άσκησης.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος έμεινε στην ιστορία γνωστός ως ο κήρυκας της μετάνοιας, μιας μετάνοιας που πραγματοποιείται με τη συντριβή και την αγαθοεργό πράξη. Κηρύττει περισσότερο ένα κοινωνικό ρόλο της Εκκλησίας. Είναι ο εκπρόσωπος του κοινωνικού έργου.
Ο Άγιος Γρηγόριος είναι ο εκπρόσωπος της νόησης, μιας νόησης φωτιζόμενης εκ της καρδίας. Είναι ο εκπρόσωπος της θεωρίας.
Ο νους και η καρδιά αν και είναι όργανα μιας ψυχής, δεν είναι λιγότερο τα μέσα που οδηγούν στην μόρφωση, επειδή η καρδιά ανήκει στο μεταφυσικό κόσμο, ενώ ο νους στο φυσικό κόσμο. Έτσι κάθε ένα έχει ανάγκη να διδάσκεται τις δικές του αλήθειες. Είναι γνωστό ότι οι αλήθειες του νου είναι η παιδεία και η επιστήμη, της καρδιάς οι υπερφυσικές αλήθειες και η θρησκεία.
Παιδεία λοιπόν και θρησκεία είναι αναγκαίο να παρέχουμε στα παιδιά μας για να τα μεταδώσουν και αυτά στα δικά τους παιδιά. Η παιδεία και η θρησκεία είναι οι δύο φωτεινοί φάροι που οδηγούν τον άνθρωπο να αντιμετωπίζει με επιτυχία την πολυτάραχη ζωή και να τον προφυλάγουν από κάθε ναυάγιο και προσάραξη. Σωστή δε παιδεία είναι αυτή που ούτε τα της κοσμικής σοφίας αγνοεί, ούτε τα της «θεογνωσίας νάματα» παραβλέπει. Είναι τα μάτια της ψυχής, με τα οποία βαδίζει χωρίς εμπόδια στο δρόμο της αλήθειας που οδηγεί στην ευτυχία και στη σωτηρία, ώστε να αναδεικνύεται ο άνθρωπος άξιος της υψηλής του καταγωγής.
Η πνευματική και η θρησκευτική μόρφωση είναι δυο διαφορετικά δένδρα φυτεμένα στον ίδιο χώρο. Οφείλουμε να τα φροντίζουμε για να αναπτύσσονται το ίδιο. Η άνιση καλλιέργεια θα φέρει δυσανάλογη ανάπτυξη που θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του ενός και το μαρασμό του άλλου. Αν η επιμέλεια στραφεί στην πνευματική μόρφωση, τότε ο άνθρωπος θα απομακρυνθεί από τη θρησκεία. Αν στραφεί προς τη θρησκεία, οι πνευματικές δυνάμεις είναι δυνατό να μαραθούν με ολέθρια αποτελέσματα.
Η σύνθεση λοιπόν όλων αυτών των αξόνων, που πρεσβεύουν οι τρεις Ιεράρχες, οδηγεί τον άνθρωπο σε ενότητα και συμφιλίωση με τον εαυτό του, με τον κόσμο, με το Θεό. Μια συμφιλίωση που γεννά την ενότητα, την αγαπητική συνύπαρξη και συνεργασία. Ως παιδαγωγικό σύμβολο, αυτή η σύνθεση προφυλάσσει τον άνθρωπο από κλειστές αντιλήψεις ή φανατισμούς και του επιτρέπει να είναι πραγματικά ελεύθερος. Από αυτά τα στοιχεία οφείλει να διέπεται το σύγχρονο σχολείο, που έχει ως σκοπό την ανάπτυξη της προσωπικότητας των νέων ανθρώπων.
Σε μια εποχή που η παιδεία μας μεταρρυθμίζεται και ανασυντάσσεται αναζητώντας τον εκσυγχρονισμό και την ποιοτική της αναβάθμιση, επιβάλλεται όσο ποτέ άλλοτε η αναβάπτισή της στη σκέψη, το λόγο, αλλά και τα οράματα «των ένθεων και σοφών διδασκάλων»,των Τριών Ιεραρχών. Οι Τρεις Ιεράρχες, «της οικουμένης οι διδάσκαλοι» έρχονται ακριβώς στην επίκαιρη ώρα να επισημάνουν την ευθύνη, τη νοοτροπία, αλλά και τις αρχές που είναι ανάγκη να λαμβάνονται υπόψη στις αποφάσεις που καθορίζουν τη φυσιογνωμία, τις κατευθύνσεις και τους στόχους της παιδείας. Η σύζευξη του λόγου και της πράξης, της θεωρίας και του βιώματος, της κατά Θεόν, αλλά και της κατά κόσμο σοφίας, της αρετής και της επιστήμης δίνει το στίγμα τόσο της ιδιαιτερότητας όσο και της οικουμενικότητας της σκέψης και της διδαχής των τριών διδασκάλων.
Παιδεία, σύμφωνα με τους τρεις μεγάλους του πνεύματος, είναι η άνοιξη της ψυχής στο πάντοτε αποκαλυπτικό φανέρωμα της αλήθειας.

Κάθε μαθητής είναι μια ξεχωριστή και ανεπανάληπτη προσωπικότητα που δικαιούται να την εκφράζει και να την αναπτύσσει ελεύθερα μέσα στη σχολική κοινότητα. Παράλληλα όμως το σχολείο οφείλει να προσέξει την κοινωνική διάσταση του μαθητή ως μέλος της σχολικής κοινότητας που προϋποθέτει κανόνες, όρια, κατανομή ρόλων και ευθυνών, ιεραρχική διάρθρωση. Έτσι καταξιώνεται η προσωπικότητα του μαθητή, αποκτά κοινωνική υπόσταση και καλλιεργεί αληθινή συνείδηση. Εκεί ζει, αποκτά γνώσεις και πείρα, καλλιεργεί συναισθήματα, αξιοποιεί και χαίρεται τα επιτεύγματα των άλλων, θέτει τα δικά του στη διάθεση όλων.
Το σχολείο δεν πρέπει να είναι ένας τόπος φόβου, φτηνής θεωρητικής ηθικολογίας και ένα μέσο ξερών γνώσεων, αλλά ένα θερμοκήπιο έμπρακτης αγάπης, χαράς, ευτυχίας, συνεργασίας, δημιουργίας. Εκεί με συναίσθηση ευθύνης και ειλικρίνεια να παίρνονται τα απαραίτητα εφόδια και να διατηρείται αμείωτο το ενδιαφέρον για μάθηση, εκεί να γίνεται βίωμα η αρετή.
Γι αυτό πρέπει να σχετίζεται άμεσα με την επικαιρότητα, να έχει δυναμικό χαρακτήρα, να είναι προϊόν συνεργασίας και ενότητας μεταξύ των μελών της σχολικής κοινότητας, να προϋποθέτει συγκεκριμένους τρόπους και μέσα πειθάρχησης με έμφαση στην πρόληψη πρώτα και έπειτα στη θεραπεία.
Οι τρεις Ιεράρχες, αυτοί οι μεγάλοι του πνεύματος, αποτελούν το φάρο που φωτίζει με το παράδειγμά τους όλες τις γενεές, τις προηγούμενες αλλά και τις επόμενες. Mε τη δραστηριότητά τους και την προσωπική τους ακτινοβολία, έδωσαν ώθηση στην παιδεία και θεμελίωσαν την ελληνοχριστιανική αγωγή.
Γι’ αυτό, έχουμε ιερή υποχρέωση να τους θυμόμαστε και να τους ατενίζουμε με σεβασμό όλοι εμείς οι ιεροφάντες και εραστές της παιδείας και των ελληνικών γραμμάτων: οι Νηπιαγωγοί, οι Δάσκαλοι και οι Καθηγητές, οι Πανεπιστημιακοί και οι Ακαδημαϊκοί, όλοι οι φίλοι της παιδείας και των γραμμάτων και φυσικά οι ελπιδοφόρες φάλαγγες των μαθητών, των σπουδαστών, των φοιτητών.
Να γιατί στεκόμαστε με ευγνωμοσύνη, εκτίμηση και σεβασμό μπροστά στους Τρεις Ιεράρχες, τους υποδειγματικούς δασκάλους, τους προστάτες, τους οδηγούς.
Ας εμπνευστούμε λοιπόν και ας εντρυφήσουμε στη σοφία των Τριών Ιεραρχών, στο δίπτυχο του λόγου και του βίου, στα αθάνατα έργα τους με πνεύμα μαθητείας, με διάθεση να ωφεληθούμε, με απόφαση να ζήσουμε τα όσα μας υποδεικνύουν και να στοιχίσουμε τη ζωή μας στην αγία ζωή και διδαχή τους.

Σχέδια Εργασίας (Project) και Ιστολόγια (blogs)

Η παρουσίαση αυτή στόχο έχει να σας μεταφέρει την εμπειρία μου στην υλοποίηση ενός σχολικού προγράμματος πολιτιστικών θεμάτων που αποφασίσαμε να υλοποιήσουμε στο σχολείο μου, το Γενικό Λύκειο Προαστίου Καρδίτσας, με τους μαθητές της Α΄ τάξης..
Το πρόγραμμα και γενικά η όλη προσπάθεια αποφασίσαμε να υλοποιηθεί με τη μέθοδο των σχεδίων εργασίας. Πρόκειται για μία μέθοδο η οποία προϋποθέτει την ανάληψη πρωτοβουλίας, την ερευνητική μάθηση, την ομαδική εργασία, την εξατομίκευση της διδασκαλίας, τη συνέχεια της εργασίας σε περισσότερη από μία σχολική ώρα, την τελική της παρουσίαση και κυρίως την αλλαγή του ρόλου του καθηγητή από κύριο καθοδηγητή σε συντονιστή και εμψυχωτή της εργασίας.
Η τεχνική της μεθόδου αυτής, των σχεδίων εργασίας (Project) βασίζεται στα στάδια που πρότεινε ο Frey (1998) και είναι η εξής:
1. Η επιλογή θέματος με ανάπτυξη πρωτοβουλίας από τα μέλη μιας ομάδας. Όλοι έχουν δικαίωμα να προτείνουν θέματα και οι μαθητές καταλήγουν σε ένα από αυτά. Στην περίπτωση μας, το θέμα το οποίο αποφασίστηκε να υλοποιηθεί είναι:
"Η Βυζαντινή Εικονογραφία στις Εκκλησίες της περιοχής του Δήμου Σελλάνων, ως πολιτιστική κληρονομιά".

2. Το επόμενο βήμα είναι η επιλογή Συντονιστή. Ο ρόλος του έγκειται στο να:
είναι ο συντονιστής των ομάδων
να φροντίζει να τηρούνται οι κανόνες και ο χρόνος
να προλαβαίνει τυχόν συγκρούσεις και
να ανακοινώνει τα πορίσματα
Ο συντονιστής εκλέχτηκε από τους μαθητές, με ψηφοφορία «δια ανατάσεως της χειρός»

3. Η διατύπωση του στόχου προσδιορίζεται ύστερα από κοινή συζήτηση και κάθε ενέργεια πρέπει να υπακούει στο στόχο που έχει θέσει η ομάδα

4. Το επόμενο στάδιο και το πιο σημαντικό από τα προκαταρκτικά είναι:
Α. η κατανομή σε ομάδες με βάση τα ενδιαφέροντα των μαθητών ή με βάση τις φιλικές σχέσεις των μαθητών. Επειδή το σχολείο είναι επαρχιακό και τα παιδιά προέρχονται από έξι γειτονικά χωριά, η κατανομή των μαθητών του προγράμματος έγινε με βάση την γεωγραφία (ανά χωριό).
Β. η ανάθεση καθηκόντων πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις ιδιαίτερες δεξιότητες των μαθητών. Οι μαθητές, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους κατένειμαν τις εργασίες που θα έπρεπε να φέρουν εις πέρας. Ο ρόλος του καθηγητή στο σημείο αυτό ήταν καθαρά συμβουλευτική.
Γ. Οι μαθητές καθορίζουν τον στόχο τους, καταστρώνουν πλάνο εργασίας, καταγράφουν λεπτομερώς τις κινήσεις και τα αποτελέσματα της εργασίας τους. Ορίστηκε ένας μαθητής, ο οποίος θα κρατά ημερολόγιο για τις δραστηριότητες του προγράμματος.
Δ. Διαμόρφωση του πλαισίου δράσης με ανάθεση αρμοδιοτήτων στα μέλη με βάση τα ταλέντα, αλλά και τη δυνατότητα πρόσβασης του κάθε μέλους στους προτεινόμενους χώρους, καθώς και αποφάσεις για το είδος του υλικού που θα συγκεντρωθεί, τους χώρους από τους οποίους θα γίνει η συγκέντρωση.
Η πρότασή μου στους μαθητές ήταν να καινοτομήσουμε και να παρουσιάσουμε κάτι διαφορετικό. Οι μαθητές έχουν μια πολύ καλή σχέση με τους υπολογιστές και με το Διαδίκτυο. Τους ανέφερα τα ιστολόγια ή blogs. Τα ιστολόγια (web+logs= blogs) είναι ιστοσελίδες που κατασκευάζονται εύκολα, ανανεώνονται συχνά και περιέχουν πληροφορίες, σκέψεις και ιδέες που για κάποιους λόγους οι δημιουργοί τους θεωρούν σημαντικές. Με άλλα λόγια είναι διαδικτυακά διαδραστικά ημερολόγια. Ενθουσιάστηκαν με την ιδέα και αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε κι εμείς ένα ιστολόγιο, όπου θα μιλούσαμε για το πρόγραμμα που αποφασίσαμε να υλοποιήσουμε. Έτσι, στο εργαστήριο φυσικών επιστημών του σχολείου, χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή, τη σύνδεση στο Διαδίκτυο, μέσω του Σχολικού Δικτύου και ένα βιντεοπροβολέα, τους καθοδήγησα στη δημιουργία ενός ιστότοπου (blog) http://eikona-politismos-alykeio-proastio.blogspot.com/. Η ενέργεια αυτή, κινητοποίησε όλους τους μαθητές, ακόμη περισσότερο. Ένα νέο, ανεξερεύνητο πεδίο απλώνονταν μπροστά τους και ήθελαν με κάθε τρόπο να συμμετάσχουν σε αυτό. Ο ιστότοπος εμπλουτίζεται διαρκώς με υλικό σχετικό με το πρόγραμμα. Κάθε μαθητής, θα διαμορφώνει αυτός, με την επίβλεψη και την καθοδήγηση του καθηγητή του, την εργασία που του ανατέθηκε και του αναλογεί, σύμφωνα με την κατανομή που έκαναν οι ίδιοι. Τα αποτελέσματα διαμορφώνονται διαρκώς.

5. Η υλοποίηση του project με τη συγκέντρωση και ταξινόμηση του υλικού (από κάθε ομάδα χωριστά) και παρουσίαση των προϊόντων του. Δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, βρίσκεται σε εξέλιξη. Η παρουσίαση προγραμματίζεται σε χρόνο και σε τόπο που θα καθοριστούν εν καιρώ.

6. Τα συμπεράσματα – η αξιολόγηση (γίνεται από τον εκπαιδευτικό με βάση την ποιότητα του αποδεικτικού υλικού, την ποικιλία του υλικού και την παρουσίαση).
Τα συμπεράσματα και η αξιολόγηση όχι μόνο του αποτελέσματος, αλλά και της διαδικασίας, θα γίνουν από τους καθηγητές του προγράμματος. Σε κάθε περίπτωση, οι μαθητές που συμμετέχουν στο πρόγραμμα καλούνται στη διάρκεια του σχεδίου να αξιολογούν την πορεία του, δηλ. η μια ομάδα την άλλη, ο καθένας τον εαυτό του).


Σχετικοί Διαδικτυακοί τόποι.
http://www.blogger.com
http://www.blogger.com/beta-tour.g
http://blogr.gr/
http://technorati.com/

Θεία Λειτουργία - Κοινωνία: Το φάρμακο ενάντια στον ατομικισμό.

Η λατρεία, όπως εκφράζεται κατά τη διάρκεια της θείας Λειτουργίας είναι μια κατεξοχήν κοινωνική εκδήλωση. Είναι κοινωνική εκδήλωση σε κατακόρυφο επίπεδο, που επηρεάζει όμως άμεσα και την κοινωνική ζωή σε οριζόντιο επίπεδο. Η κοινή αναφορά στο Θεό με τη Λατρεία, στη Λειτουργία, συνδέει όλους τους πιστούς μεταξύ τους και καλλιεργεί, με τον τρόπο αυτό την αίσθηση της κοινότητας[1].
Είναι γνωστό, ότι το άτομο και η κοινότητα σπάνια συμπορεύονται μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι. Στη θεία Λειτουργία, όμως, συναντώνται. Το άτομο πορεύεται προς την κοινότητα (Εκκλησία) και η κοινότητα το υποδέχεται, όπως ακριβώς είναι. Γιατί, δεν αφήνουμε τη ζωή μας σ’ αυτόν τον κόσμο που ζούμε και κινούμαστε και εισερχόμαστε σε μια άλλη ζωή, σε ένα άλλο κόσμο, αλλά κομίζουμε μαζί τη ζωή μας, τον ίδιο μας τον «μικρόκοσμο».
Η είσοδός μας στην Εκκλησία, είναι, σύμφωνα με Πατέρες της Εκκλησίας μας, η είσοδος στο πατρικό μας σπίτι, είναι η επιστροφή των απίστων από την άγνοια και την πλάνη στην επίγνωση του Θεού, από την κακία και την αγνωσία στην αρετή και στην γνώση, από την παράβαση στη διόρθωση και στην μετάνοια[2]. Όλοι, λοιπόν μετέχουμε στο ευχαριστιακό γεγονός της Εκκλησίας μας, όπου επιβεβαιώνουμε την ιδιότητά μας ως χριστιανών.
Στη θεία λατρεία, μετέχοντας του μυστηρίου της θείας Ευχαριστίας, πραγματοποιείται η ένωση «μετά της θεοποιού σαρκός του Χριστού» και έτσι καθιστάμεθα μέτοχοι της άφθαρτης και αιώνιας ζωής[3], γινόμαστε σύσσωμοι Χριστού. Αυτή η συσσωμάτωση προκύπτει και προσφέρεται ως δώρο της χάριτος του Θεού, όταν όλοι μεταλαμβάνουμε «τοῦ ἁγίου Σώματος καὶ Αἵματος τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καὶ εἰς ζωὴν αἰώνιον», από το «κοινόν ποτήριον» το οποίο εμείς, οι άνθρωποι, δεχόμαστε προσωπικά και ελεύθερα. Στην Εκκλησία, δεν είμαστε μόνοι μας, δεν είμαστε άτομα, αλλά ως πρόσωπα, γινόμαστε εικόνα του Θεού, συγκεφαλαιώνουμε το «προαιώνιο μυστήριο» Με την αποδοχή, λοιπόν, αυτής της προσωπικής κοινωνίας με την θεοποιό και άκτιστη χάρη του Θεού, μέσω της Ευχαριστίας, πραγματοποιείται η σύνδεση αυτή με δεσμούς ανώτερους από τους ανθρώπινους. Είναι η χαρμόσυνη εκείνη σύναξη, όπου όλοι μας, ανταμώνουμε τον αναστημένο Κύριο και μπαίνουμε μαζί Του στο νυφικό δώμα. Έτσι, Εκκλησία, είμαστε όλοι εμείς που γίναμε δεκτοί στην ευχαριστιακή ζωή του Χριστού.
Η ρήση από τη διδασκαλία των Πατέρων, «εκτός της Εκκλησίας δεν υπάρχει σωτηρία», φανερώνει κυρίως το ευχαριστιακό νόημα. Η Ευχαριστία ονομάζεται «φάρμακον αθανασίας» με την πιο δυνατή σημασία του όρου, επειδή ο πιστός συμμετέχει υποστασιακά στον Κύριο και δέχεται τον σπόρο της αιώνιας ζωής[4]. Η Εκκλησία στο «χωρισμό» της από «τον κόσμο τούτο» και το ταξίδι της στον ουρανό, θυμάται ολόκληρη την πλάση, θυμάται όλους τους ανθρώπους και την προσκομίζει με αγάπη στο Δημιουργό.
Η Ευχαριστία δεν είναι απλά μια ανταμοιβή για εκείνους τους «καλώς έχοντας», αλλά είναι η αληθινή τροφή για όποιον πεινάει και διψάει πνευματικά. Είναι για εκείνον που γνωρίζει πολύ καλά, ότι χωρίς αυτή θα πεθάνει. Είναι το πιο ισχυρό φάρμακο αθανασίας, το αντίδοτο στο θάνατο. Είναι, ακόμη η χαρμόσυνη κοινωνία της αγάπης, αλλά και ο εορτασμός της. Έτσι, σε αυτόν τον κόσμο, η Ευχαριστία είναι ήδη η παρουσία του «εντελώς άλλου» κόσμου[5].
Η Ευχαριστία προσφερόμενη «εν τω Υιώ», προσφέρεται στον Πατέρα. Και προσφερόμενη στον Πατέρα, εκπληρώνεται στην κοινωνία του Αγίου Πνεύματος. Γι’ αυτό η Ευχαριστία είναι η αιώνια, ζωντανή και ζωογόνα πηγή της γνώσης της Αγίας Τριάδας, δια μέσου της Εκκλησίας.
Μέσα από τη Λειτουργία, ο άνθρωπος βρίσκει ότι η Βασιλεία του Θεού, που πλησιάζει, που είναι κιόλας ανάμεσά μας, αλλά και μέσα μας. Και ανακαλύπτοντας την Βασιλεία, αισθανόμαστε ότι βρήκαμε τον «πολύτιμον μαργαρίτην», τον «κεκρυμμένο θησαυρό» και η χαρά μας γι’ αυτό είναι πραγματικά πολύ μεγάλη.
Έτσι, ας μη λείπουμε από την αγία Εκκλησία του Θεού, αφού μας παρέχει πλήθος μυστηρίων για τη σωτηρία μας και ιδιαίτερα, το μυστήριο των μυστηρίων, την Ευχαριστία. Εκεί, ας αποσύρουμε τον παλιό άνθρωπο, ας περπατήσουμε άξια στο θέλημα του Θεού, που μας κάλεσε στη Βασιλεία Του, ας ενδυθούμε τον νέο άνθρωπο, που ανανεώνεται στην επίγνωση, σύμφωνα με τον Πλάστη του, ώστε, να προσφέρουμε, να διαθέσουμε και να μοιράσουμε την αγάπη που μας δείχνει ο Χριστός, σε όλους τους ανθρώπους, χωρίς καμία εξαίρεση[6].
Διότι, σ’ Αυτόν ανήκει η δόξα και η δύναμη μαζί με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα στους αιώνες των αιώνων.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΔΟΚΙΜΩΦ ΠΑΥΛΟΣ, Η προσευχή της Ανατολικής Εκκλησίας, Η Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας, Αθήνα 31997.
ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Κοινωνιολογία του Χριστιανισμού, εκδόσεις Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 31985.
ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Παλαμικά, εκδόσεις Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 21983
ΜΑΞΙΜΟΣ Ο ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ, Μυσταγωγία, εισαγωγή-σχόλια Δ. Στανιλοάε, μτφρ. Ι. Σακαλής, εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας, Αθήναι 31997.
[1] Γ. ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗ, Η Κοινωνιολογία του Χριστιανισμού, σ.177
[2] ΜΑΧΙΜΟΥ του ΟΜΟΛΟΓΗΤΟΥ, ό.π, σ.179
[3] Γ. ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗ, Παλαμικά, σ.192
[4] Π. ΕΥΔΟΚΙΜΩΦ, Η προσευχή της Ανατολικής Εκκλησίας, σ.67
[5] Αυτόθι, σ.69
[6] ΜΑΧΙΜΟΥ του ΟΜΟΛΟΓΗΤΟΥ, ό.π. σ. 243-247

8η Μαρτίου Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας

Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας!
Γιορτάζουν, λένε, οι γυναίκες!
Γιατί;
Γιατί πρέπει υποχρεωτικά την ημέρα αυτή, να θυμόμαστε τη γυναίκα, τη γυναίκα μητέρα, εργαζόμενη, σύζυγο, αγρότισσα;
Μια ημέρα αρκεί;
Και κατόπιν; Πάλι στη δουλειά, στη φροντίδα, στο χωράφι, στη μιζέρια;
Μια ημέρα μόνο;
Οι χριστιανικές κοινωνίες αρκούνται να τιμούν τη γυναίκα μια μόνο ημέρα;
Μα, η γυναίκα, δημιουργήθηκε, σύμφωνα με τη διήγηση της ΠΔ γιατί ο άνθρωπος δεν είναι καλό να είναι μόνος του. Και πλάστηκε η γυναίκα, που ονομάστηκε έτσι επειδή προήλθε από τον άνδρα. Από το πλευρό του Αδάμ, ίση με αυτόν, όχι παρακάτω για να θεωρείται κατώτερη ούτε παραπάνω για να θεωρείται ανώτερη.
Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας λένε ότι ο Αδάμ μόνος του δεν μπορούσε να επιτύχει την πολυπόθητη πορεία και ένωση με το Θεό. Ο αριθμός ένα εκφράζει το μέρος, ο αριθμός δύο όμως εκφράζει πληρότητα. Άνδρας και γυναίκα λοιπόν μαζί θα μπορούσαν να πορευθούν το δρόμο που οδηγούσε στη θέωση.
Στην ΠΔ λοιπόν ομολογείται ότι ο άνδρας και η γυναίκα ομότιμοι και ισότιμοι δημιουργήθηκαν.
Γιατί οι κοινωνίες των ανθρώπων υποβίβασαν τόσο το ρόλο της γυναίκας;
Οι αρχαίοι πρόγονοί μας, στη χώρα που άκμασε η δημοκρατία και η φιλοσοφική σκέψη, επεφύλασσαν ένα δεύτερο ρόλο για τις γυναίκες. Μακριά από τα κέντρα αποφάσεων, από την πολιτική , από τη ζωή…
Στη Ρωμαϊκή εποχή δεν άλλαξαν δραματικά τα πράγματα!
Μέχρι τη μέρα που η Μαρία είπε το μεγάλο ναι για να γεννηθεί ο σωτήρας του κόσμου! Η Παναγία Θεοτόκος έδωσε μία νέα διάσταση στο ρόλο της γυναίκας: «Εκ γυναικός η σωτηρία»! Μία γυναίκα έφερε στα σπλάχνα της και γέννησε τον Ιησού Χριστό.
Ο Χριστός αγκάλισε και στήριξε τη γυναίκα της εποχής του και κάθε εποχής! Δέχτηκε γυναίκες μαθήτριες, συνομίλησε και αποκαλύφθηκε σε γυναίκα (Σαμαρείτισσα), γυναίκες έλαβαν πρώτες το μήνυμα της Ανάστασης.
«Δεν υπάρχει άνδρας και γυναίκα…» διακήρυξε ο Απόστολος των Εθνών, ο Παύλος. Μέσα στη νεοσύστατη εκκλησία η ισότητα και η ισοτιμία ήταν δεδομένη.
Στις μετέπειτα χριστιανικές κοινωνίες άραγε η γυναίκα πήρε τη θέση της δίπλα στον άνδρα ομότιμα και ισότιμα;
Δυστυχώς η απάντηση δεν είναι θετική!
Μετά από εκατοντάδες χρόνια, σήμερα , τον 21ο αιώνα η κατάσταση άλλαξε, όχι πολύ!
Γι’ αυτό καθιερώσαμε μια ημέρα την 8η Μαρτίου , την ημέρα της γυναίκας.
Να τιμούμε τη γυναίκα!
Κάθε μέρα οφείλουμε τιμή στη γυναίκα, τη γυναίκα μητέρα, τη γυναίκα, τη γυναίκα σύζυγο, τη γυναίκα αγρότισσα!

Ή νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής

Η χριστιανική ζωή και η άσκηση είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους στη χριστιανική ζωή. Δε νοείται η μία χωρίς την άλλη. Ο πιστός, με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, προσπαθεί να απαλλαγεί από το ζυγό της αμαρτίας από την κυριαρχία των παθών και να καταστεί ζωντανό μέλος του σώματος του Χριστού, της Εκκλησίας. Στην προσπάθεια αυτή, σημαντική θέση κατέχει και η νηστεία. Σύνθετη λέξη από το αρνητικό μόριο νη και το ρήμα εσθίω. Έτσι προήλθε το ρήμα νηστεύω και το ουσιαστικό νηστεία, που αρχικά σήμαινε την πλήρη αποχή από τροφή και ποτό και αργότερα τη μερική αποχή από ορισμένες τροφές και την κατανάλωση άλλων συγκεκριμένων τροφών.
Η νηστεία αποτελεί έναν πανάρχαιο εκκλησιαστικό θεσμό. Ως θρησκευτικό φαινόμενο, προϋπήρχε της Χριστιανικής Εκκλησίας. Τη συναντούμε και στην Παλαιά Διαθήκη, στους Ισραηλίτες, αλλά και σε άλλους λαούς της Ανατολής, ακόμη και τους Έλληνες και Ρωμαίους. Κοινή πεποίθηση όλων των λαών ήταν, ότι με τη νηστεία μπορούσαν να εξευμενίσουν τους θεούς και να πετύχουν την πνευματική τους ανάταση ή τον ηθικό τους εξαγνισμό. Νηστεία για μας τους ορθοδόξους είναι η είσοδός μας και η συμμετοχή μας σε κείνη την εμπειρία του Χριστού με τη οποία μας ελευθερώνει από την ολοκληρωτική εξάρτηση από την τροφή, την ύλη και τον κόσμο.
Η Εκκλησία μας, ανάμεσα στις μεγάλες νηστείες του έτους, θεωρεί ότι ή νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι ή αρχαιότερη και αυστηρότερη περίοδος νηστείας. Μαζί με τη νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής υπάρχει στην Εκκλησία από την Αποστολική εποχή, όπως μπορούμε να συμπεράνουμε από αδιαμφισβήτητες ιστορικές μαρτυρίες πού έχουμε.
Αφετηρία και πυρήνα αυτής της νηστείας είναι η αρχαιότατη νηστεία πριν από το Πάσχα, ή οποία καθιερώθηκε σε ανάμνηση των παθών του Κυρίου και ως περίοδος προπαρασκευής των πιστών για την εορτή του Πάσχα και των κατηχουμένων για το Βάπτισμα. Οι Αποστολικές Διαταγές συνδέουν την καθιέρωση της νηστείας του Πάσχα με τα λόγια του Κυρίου «όταν άπαρθή άπ' αυτών ό νυμφίος, τότε νηστεύσουσιν εν έκείναις ταϊς ήμέραις» (Μάρκ. 2,20, Ματθ. 9,15, Λουκ. 5,35). «Έκεϊναι αί ήμέραι» είναι, κατά τίς Αποστολικές Διαταγές, ο χρόνος της νηστείας πριν από το Πάσχα. Αρχικά δεν ήταν ούτε μεγάλος ούτε και ο ίδιος σε όλες τις τοπικές Εκκλησίες. Υπήρχε δηλαδή στην πρώτη Εκκλησία ελευθερία και όχι απόλυτη ομοιομορφία. Ποικιλία ακόμη παρατηρούμε και στον τρόπο, με τον οποίο νήστευαν οι χριστιανοί αυτήν την περίοδο.
Πότε ακριβώς εμφανίζεται ή Τεσσαρακοστή ως περίοδος νηστείας πριν από την εορτή του Πάσχα, είναι δύσκολο να καθορισθεί με ακρίβεια. Μία αναφορά στη νηστεία της Τεσσαρακοστής του 5ου Κανόνα της Α' οικουμενικής Συνόδου, πού συνήλθε στη Νίκαια της Βιθυνίας, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κατά την εποχή πού συγκλήθηκε ή Σύνοδος (325 μ.Χ.) η νηστεία της Σαρακοστής αποτελούσε καθιερωμένο θεσμό σ' ολόκληρη την Εκκλησία.
Άλλες ιστορικές μαρτυρίες, όπως αυτή του ιστορικού Εύσεβίου Καισαρείας, αναφέρονται με μεγαλύτερη σαφήνεια στην ύπαρξη της Τεσσαρακοστής και συνδέουν την καθιέρωση της ως περιόδου νηστείας και πνευματικής προπαρασκευής για το Πάσχα με την τεσσαρακονθήμερη νηστεία του Κυρίου και των προφητών Μωϋσή και Ηλία.
Όπως στην αρχική νηστεία πριν από το Πάσχα, έτσι και στη νηστεία της Τεσσαρακοστής υπήρχε μεγάλη ποικιλία από τόπο σε τόπο μέχρι την οριστική διαμόρφωση της. Διαφορές υπήρχαν και στον υπολογισμό της χρονικής διάρκειας της καί στον τρόπο, με τον όποιο οι χριστιανοί τηρούσαν τη νηστεία.
Αυτό όμως πού με ασφάλεια μπορούμε να υποστηρίξουμε είναι ότι ανέκαθεν ή νηστεία της Τεσσαρακοστής ήταν πολύ αυστηρή νηστεία. Ό 69ος Κανόνας των Αγίων Απόστολων απειλεί με καθαίρεση τους κληρικούς και με αφορισμό τους λαϊκούς, πού δεν νηστεύουν «την άγίαν Τεσσαρακοστήν του Πάσχα». Σύμφωνα με τον 50ο Κανόνα της τοπικής Συνόδου της Λαοδικείας (360 μ.Χ.) «δει πάσαν την Τεσσαρακοστήν νηστεύειν ξηροφαγούντες».
Τώρα ως προς τα είδη τροφών και ποτών, από τα οποία έπρεπε οι χριστιανοί να απέχουν, ή αρχή πού, από ενωρίς, επικράτησε ήταν ότι οι νηστεύοντες οφείλουν να απέχουν από τροφές εξ αίματος (κρέας - ψάρια), από τροφές ζωικής προελεύσεως (γαλακτοκομικά προϊόντα και αυγά) και από τον οίνο. Ό τύπος νηστείας για όλη την Τεσσαρακοστή ήταν να παραμένουν οι χριστιανοί άσιτοι μέχρι την ενάτη ώρα (3 μ.μ) και να απέχουν από τίς τροφές πού αναφέραμε κατά το γεύμα.
Το όνομα Τεσσαρακοστή πού προσέλαβε ή προ του Πάσχα μακρά περίοδος νηστείας, συνδέεται σίγουρα με τον αριθμό των σαράντα ήμερων νηστείας που ή περίοδος περιλαμβάνει. Οι Αποστολικές Διαταγές συνιστώντας τον εορτασμό διαφόρων χριστιανικών εορτών, προσθέτουν: «Μεθ' ημάς ύμίν φυλακτέα ή νηστεία της Τεσσαρακοστής, μνήμην περιχέουσα της του Κυρίου πολιτείας τε και νομοθεσίας».
Ότι το όνομα Τεσσαρακοστή σχετίζεται με τον αριθμό των σαράντα ημερών νηστείας, φαίνεται και από τα όσα μας λένε οί Αποστολικές Διαταγές στη συνέχεια: «Έπιτελείσθω δε ή νηστεία αυτή προ της νηστείας του Πάσχα (προφανώς εννοούν τη νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδας), αρχομένη μεν από Δευτέρας (της Καθαράς δηλαδή), πληρουμένη δε εις Παρασκευήν (την παραμονή του Σαββάτου του Λαζάρου). Μεθ' ας (τίς σαράντα ήμερες της Τεσσαρακοστής) άπονηστεύσαντες άρξασθε της αγίας του Πάσχα εβδομάδος, νηστεύοντες αυτήν πάντες μετά φόβου και τρόμου».
Ή Τεσσαρακοστή πολύ ενωρίς ονομάστηκε Μεγάλη. Ό χαρακτηρισμός αυτός της αποδόθηκε όχι μόνο για να διακρίνεται από τις άλλες μακρές νηστείες του έτους, αλλά και για να εξαρθεί ή σημασία της. Η αυστηρότητα της νηστείας καί γενικότερα της άσκησης πού προϋποθέτει και ό σκοπός χάρη του οποίου καθιερώθηκε, σηματοδοτεί την πνευματική μας προετοιμασία, ώστε να βιώσουμε την κορυφαία εορτή της χριστιανοσύνης, του Πάσχα.
Πώς πρέπει να νηστεύουμε σήμερα τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή;
Όπως είπαμε ήδη, ή νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ήταν από την αρχή ιδιαίτερα αυστηρή. Με ανάλογη αγωνιστική διάθεση επιδιώκουμε εμείς οι ορθόδοξοι χριστιανοί να την τηρούμε και σήμερα.
Πρώτη ή αλλιώς Καθαρά Εβδομάδα.
Πολλοί —και όχι μόνο μοναχοί— τηρούν το λεγόμενο «τριήμερο» απέχουν δηλαδή από κάθε είδος τροφής κατά τίς τρεις πρώτες ήμερες καί κοινωνούν κατά την πρώτη λειτουργία των Προηγιασμένων. Άλλοι παραμένουν άσιτοι μέχρι την ώρα του Μεγάλου Απόδειπνου. Λάδι και οίνο καταλύουμε μόνο το Σάββατο και την Κυριακή.
Με τον ίδιο περίπου τρόπο οφείλουμε να νηστεύουμε και το άλλο διάστημα της Τεσσαρακοστής. Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, από λάδι απέχουμε όλες τις ημέρες της εβδομάδας και όχι μόνο την Τετάρτη και την Παρασκευή. Κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, σύμφωνα με τους Ιερούς Κανόνες, λάδι καταλύουμε μόνο το Σάββατο καί την Κυριακή. Αν ορισμένοι τώρα καταλύουν λάδι και άλλες ημέρες (Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη), αυτό θα πρέπει να γίνεται μόνο για λόγους αδυναμίας («δι' άσθένειαν σωματικήν», όπως λέει ό 69ος Αποστολικός Κανών και μετά από έγκριση του Πνευματικού τους.
Όπως αναφέραμε, κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή ανεμπόδιστα και υποχρεωτικά κατάλυση οίνου και ελαίου έχουμε μόνο τα Σάββατα και τις Κυριακές. Εξαίρεση επίσης γίνεται για την εορτή των αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, κατά την οποία επιτρέπεται ή κατάλυση οίνου και ελαίου και για την εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου κατά την όποια καταλύουμε ψάρι.
Σε ό,τι αφορά την κατάλυση ιχθύων κατά την Κυριακή των Βαΐων, μερικά μοναστηριακά Τυπικά, το Τριώδιο και ό άγιος Θεόδωρος ό Στουδίτης συνιστούν την κατάλυση ιχθύων, κατά πρώτο λόγο για τη λήξη της νηστείας (ή νηστεία της Μ. Τεσσαρακοστής λήγει το βράδυ της Παρασκευής πριν από το Σαββάτου του Λαζάρου) καί κατά δεύτερο λόγο για να τιμηθεί η θριαμβευτική νίκη του Χριστού επί του προαιώνιου εχθρού του ανθρώπου, του θανάτου, με την ανάσταση του Λαζάρου. Έτσι ή Κυριακή των Βαΐων λογίζεται ως Δεσποτική εορτή.
Την Μεγάλη Εβδομάδα η νηστεία έχει έναν ιδιαίτερο αυστηρό τόνο. Είναι και αυτή αρχαιότατη και αποτελεί ένα ιδιαίτερο τμήμα της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής. Όλες τις ημέρες απέχουμε από λάδι και τηρούμε ξηροφαγία. Ακόμη και το Μέγα Σάββατο, είναι ημέρα αυστηρής νηστείας και είναι το μοναδικό Σάββατο του έτους που νηστεύεται.
Η τήρηση της νηστείας είναι υπόθεση θέλησης, ψυχικής δύναμης και όχι γνώσης ή μόρφωσης. Όπως η σωματική άσκηση γυμνάζει το σώμα και το κάνει πιο σφριγηλό πιο ακμαίο, έτσι και η νηστεία γυμνάζει την ψυχή, «ει βούλει ισχυρόν ποιήσαι τον νουν, δάμασον την σάρκαν διά νηστείας», λέγει ο Μέγας Βασίλειος. Αν ανακαλύψουμε ότι η χριστιανική ζωή είναι μάχη και προσπάθεια, τότε βρήκαμε το βασικό στοιχείο της νηστείας.
«Νηστεύσωμεν νηστεία δεκτήν, ευάρεστον τω Κυρίω, αληθής νηστεία, η των κακών αλλοτρίωσις, εγκράτεια γλώσσης, θυμού αποχή, επιθυμιών χωρισμός, καταλαλιάς, ψεύδους και επιορκίας. Η τούτων ένδεια, νηστεία εστίν αληθής και ευπρόσδεκτος».

ΑΣΦΑΛΗΣ ΠΛΟΗΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

«Ξέρετε που βρίσκονται τα παιδιά σας – και με ποιον συνομιλούν στο Διαδίκτυο (Internet);»

«Είναι 10 η ώρα το βράδυ. Ξέρετε που είναι τα παιδιά σας;»
Θυμάστε αυτή τη φράση από τα παιδικά σας χρόνια; Ισχύει και στις μέρες μας, αλλά παραλλαγμένη:
«Ξέρετε που βρίσκονται τα παιδιά σας – και με ποιον συνομιλούν στο Διαδίκτυο;»
Είναι γνωστό, σε όλους μας σήμερα, ότι οι σύγχρονες επικοινωνιακές τεχνολογίες ακολουθούν και επαυξάνουν την επικοινωνιακή λογική της κοινωνίας μας. Έτσι, οι ανάγκες μας για επικοινωνία, ολοένα και μεγαλώνουν. Τα παιδιά, αποτελώντας ένα μεγάλο, ζωντανό κομμάτι αυτής της κοινωνίας, είναι πάρα πολύ δεκτικά στην σύγχρονη τεχνολογία, θεωρώντας τους Η/Υ, αλλά και τα κινητά τηλέφωνα, ως τεχνολογικά παιχνίδια και τα προσεγγίζουν παίζοντας με αυτά και διερευνώντας τα.
Είναι όμως αθώα αυτά τα σύγχρονα τεχνολογικά παιχνίδια;
Ζούμε στον πολιτισμό του Διαδικτύου. Τα οφέλη του είναι λίγο – πολύ γνωστά σε όλους μας. Η δυνατότητα άμεσης και διαδραστικής προσέγγισης και επικοινωνίας με ολόκληρο τον κόσμο με ταχύτατους ρυθμούς, η πρόσβαση σε πηγές πληροφοριών κάθε είδους, είναι κάποια από τα καλά του διαδικτύου. Στην Ελλάδα, η χρήση του Internet αυξάνεται συνεχώς, κυρίως ανάμεσα στα παιδιά σχολικής ηλικίας. Σε έρευνα του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας, προέκυψε, ότι 9 στους 10 μαθητές, ηλικίας μεταξύ 7 και 17 ετών, έχουν επισκεφτεί κάποια πορνογραφική σελίδα. Αντίθετα, στην ίδια έρευνα, φαίνεται ότι οι Έλληνες γονείς δεν έχουν την απαιτούμενη ενημέρωση, να κατευθύνουν τα παιδιά τους σε δικτυακούς τόπους με εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό περιεχόμενο, κατάλληλο για την ηλικία τους και παράλληλα να τα προστατεύσουν από πιθανούς κινδύνους.
Έτσι, τα Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης, έχουν, τον τελευταίο καιρό, επιστήσει την προσοχή στους άμεσα ενδιαφερόμενους (γονείς και εκπαιδευτικούς), για τους κινδύνους που απειλούν τα παιδιά που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο, και ιδιαίτερα για τον κίνδυνο σεξουαλικής εξαπάτησης ανηλίκων μέσω αυτού.
Το Διαδίκτυο, από τη φύση του, είναι ένα χαώδες και δαιδαλώδες σύστημα συνδεδεμένων υπολογιστικών συστημάτων, το οποίο προσφέρει πολύ μεγαλύτερη άνεση κινήσεων από τον φυσικό κόσμο, αλλά, κυρίως ανωνυμία. Σε αντίθεση με τον πραγματικό κόσμο, όπου ένα φυσικό πρόσωπο έχει μια ταυτότητα, ένα φυσικό πρόσωπο, μπορεί να διαθέτει πολλές και διαφορετικές εικονικές ταυτότητες. Άρα, ας έχουμε πάντοτε υπόψη μας, ότι στο Διαδίκτυο δε γνωρίζει κανείς, για το πρόσωπο με το οποίο έρχεται σε επαφή, το φύλο, το όνομα, την ηλικία και άλλα μοναδικά φυσικά χαρακτηριστικά.
Πολλοί, τείνουν να δαιμονοποιήσουν το Διαδίκτυο, θεωρώντας το υπαίτιο για πολλά από τα κακά της σύγχρονης τεχνολογικής εποχής μας. Όμως, ας έχουμε υπόψη μας, ότι το Διαδίκτυο, απλά και μόνο αντανακλά τις κυρίαρχες επικοινωνιακές δομές μιας κοινωνίας, δηλαδή δεν είναι παράγοντας αλλαγής, από μόνο του, των δομών, απλά αλλάζει τον τρόπο διαπραγμάτευσης (π.χ. είναι γεμάτο από διαφημίσεις και μπορεί κάποιος να «παραγγείλει» από το σπίτι του αντί να μετακινηθεί στην αγορά). Επίσης, παρατηρείται και πραγματοποιείται μια προσπάθεια μεταβίβασης της κοινωνικής ευθύνης στα μέσα επικοινωνίας και φυσικά στο Διαδίκτυο, αγνοώντας, ότι η ευθύνη πρέπει να αναζητηθεί στις κοινωνικές δομές, την κοινωνική οργάνωση, αλλά ιδιαίτερα, στην κυρίαρχη νοοτροπία.(Ο πολιτισμός του Διαδικτύου, Χ. Κωνσταντοπούλου – Χ. Άνδρας, εισήγηση στο 1ο Διεθνές Συνέδριο για την ασφαλή περιήγηση των παιδιών στο Διαδίκτυο). Ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος και όχι τα μέσα τα οποία χρησιμοποιεί.
Το ίδιο, παρατηρούμε, ότι ισχύει και για τα κινητά τηλέφωνα, τα οποία για τους Έλληνες είναι κάτι σα «φετίχ». Μεγάλοι – μικροί βρίσκονται με ένα ή και δύο κινητά τηλέφωνα, μιλώντας, στέλνοντας μηνύματα, παίζοντας παιχνίδια, ακούγοντας μουσική ή σερφάροντας στο Διαδίκτυο. Οι κίνδυνοι φυσικά, παραμένουν οι ίδιοι κυρίως για τα παιδιά, τα οποία είναι και πιο ευάλωτα. Τα τελευταία χρόνια, η χρήση κινητών τηλεφώνων από τα παιδιά και τα νεαρά άτομα αυξήθηκε ριζικά, όπως εξάλλου και οι ικανότητες των κινητών τηλεφώνων. Σύμφωνα με δημοσκόπηση της σειράς «Ευρωβαρόμετρο» του Μαΐου 2006, το 70% των νέων της Ευρώπης ηλικίας 12-13 ετών και το 23% των παιδιών ηλικίας 8-9 ετών, διαθέτουν κινητό τηλέφωνο. Οι χειροσυσκευές μπορούν τώρα να χρησιμοποιούνται για την αποστολή μηνυμάτων μέσω βίντεο, για υπηρεσίες αναψυχής (εκφόρτωση παιχνιδιών, μουσικής και βίντεο), για την πρόσβαση στο Ίντερνετ και σε υπηρεσίες εντοπισμού θέσης. Η αύξηση της χρήσης της κινητής τηλεφωνίας συμβάλλει, σαφέστατα, στη σύνδεση των ατόμων με την κοινωνία της πληροφορίας. Παράλληλα όμως, δημιουργεί ανησυχίες για την ασφάλεια των παιδιών.
Και μερικές απλές συμβουλές για τους γονείς, αλλά και για τους ανήλικους στο Διαδίκτυο…
• Το Διαδίκτυο είναι μια πολύ καλή πηγή πληροφοριών, αλλά να θυμάστε ότι όσα δημοσιεύονται δεν είναι πάντα αληθινά!
• Μην αποκαλύπτετε ποτέ στο Διαδίκτυο το τηλέφωνό σας, την ηλεκτρονική σας διεύθυνση και τη διεύθυνση της κατοικίας σας, γιατί ίσως κάποιοι χρησιμοποιήσουν αυτές τις πληροφορίες για να επικοινωνήσουν μαζί σας ή να σας συναντήσουν χωρίς τη θέλησή σας. Επίσης, όταν συμπληρώνετε τα στοιχεία σας σε κάποια φόρμα (π.χ. σε διαγωνισμούς, σε συνδρομές) σκεφτείτε προσεκτικά σε ποιόν τα δίνετε και για ποιο σκοπό θα χρησιμοποιηθούν.
• Εγκαταστήστε στο ηλεκτρονικό σας ταχυδρομείο σύστημα φιλτραρίσματος της ανεπιθύμητης αλληλογραφίας, για να λαμβάνετε μόνο τα μηνύματα που θέλετε!
• Να θυμάστε ότι οι χρήστες του διαδικτύου δεν είναι πάντοτε ότι δηλώνουν. Οι φίλοι που γνωρίσατε μέσα από το διαδίκτυο θα πρέπει να χαίρονται όταν μιλάτε στους γονείς σας για τη φιλία που αναπτύξατε ή όταν αποθηκεύετε αντίγραφο από τις συνομιλίες σας.
• Γονείς, μην απαγορεύετε στα παιδιά σας τη χρήση του Διαδικτύου από τον υπολογιστή σας. Μπορούν εύκολα να έχουν πρόσβαση σε υπολογιστή εκτός σπιτιού.
• Ενημερωθείτε για τη χρήση του Διαδικτύου και συμμετέχετε στο «σερφάρισμα» των παιδιών. Συζητείστε μαζί τους για την ασφαλή χρήση του Internet.
• Οτιδήποτε επιλήψιμο υποπέσει στην αντίληψή σας, μη διστάσετε να ζητήσετε την βοήθεια ειδικών και της Αστυνομίας και ειδικότερα της Μονάδας Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, το οποίο έχει αξιόλογα στελέχη, που διαθέτουν όλα τα σύγχρονα μέσα και την εμπειρία, για να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε ηλεκτρονική απειλή.
Τα παραπάνω και ακόμη περισσότερα, παρουσιάστηκαν και αναπτύχθηκαν στο 1ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΗ ΠΛΟΗΓΗΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ που διοργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη, στα τέλη Σεπτεμβρίου, από την Ελληνική Καταναλωτική Οργάνωση Ε.ΚΑΤ.Ο, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, του Υπουργείου Πολιτισμού, του Υπουργείου Μακεδονίας – Θράκης, καθώς και άλλων φορέων, με τη χορηγία και την υποστήριξη μεγάλων εταιρειών, που δραστηριοποιούνται στο χώρο της τεχνολογίας και της πληροφορικής.

«WE WANT SAFER CHILDREN ON-LINE»

Ευχαριστία: το καθολικό Μυστήριο της Εκκλησίας.

Η Εκκλησία, ως σώμα Χριστού, αντλεί την ταυτότητά της μέσα στην ιστορία, όχι από αυτό που είναι τώρα, αλλά για εκείνο που θα είναι στα έσχατα, όταν μεταμορφωθεί ολοκληρωτικά σε Βασιλεία. Η παράδοξη αυτή υπόστασή της αποκαλύπτεται κυρίως ως μυστηριακή, αφού η Εκκλησία συγκροτείται και παρουσιάζεται μέσα από τη συνύφανση της εσχατολογικής πραγματικότητας με το ιστορικό γίγνεσθαι. Έτσι, πραγματώνεται κάθε φορά στα Μυστήριά της, τα οποία φανερώνουν τη ζωή της ως έκφραση της εσχατολογικής αλήθειας των όντων.
Η Εκκλησία είναι «μία» και «καθολική» γιατί με τον τρόπο αυτό εκφράζεται η μυστηριακή ενότητά της. Η καθολικότητά της δεν είναι μια έννοια αθροιστικής ποσότητας, αλλά είναι αυτή η «καινή κτίση», που γίνεται πραγματικότητα με την πιστότητα στην αλήθεια και με την παρουσία του Κυρίου. Γι’ αυτό, τα μυστήρια της Εκκλησίας ανακαινίζουν τον άνθρωπο και τον καθιστούν μέλος του σώματος του Χριστού.
Με το μυστήριο του βαπτίσματος και του χρίσματος, ο άνθρωπος ανακαινίζεται και καθίσταται ικανός να μετάσχει στην κοινωνία του σώματος και του αίματος του Κυρίου. Το βάπτισμα είναι εκείνο που παρέχει την κάθαρση του «κάτ’ εἰκόνα» και «τὴν ἀπαρχήν τῆς μιμήσεως τοῦ Χριστοῦ» .
Με το χρίσμα, το Άγιο Πνεύμα ενδυναμώνει το νεοεισελθόντα και νεοφώτιστο πιστό στον αγώνα που μόλις αρχίζει, ως μέλος της Εκκλησίας.
Η ιεροσύνη του επισκόπου, αλλά και του πρεσβυτέρου και του διακόνου, πραγματώνεται με τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος και είναι εικόνα της μυστηριακής παρουσίας του Χριστού στο σώμα της Εκκλησίας.
Με το γάμο, η φυσική σχέση του άνδρα και της γυναίκας, εντάσσεται στο μυστήριο της σχέσης Χριστού - Εκκλησίας που γίνεται πραγματικότητα στην ευχαριστιακή σύναξη. Το ίδιο και το μυστήριο της μετάνοιας, που δίνει τη δυνατότητα στον μετανοούντα πιστό, να ενταχθεί πάλι στην ευχαριστιακή κοινότητα.
«Κανένα όμως μεμονωμένο Μυστήριο δεν εικονίζει πλήρως τα έσχατα της Βασιλείας, αλλά ενεργούν όλα μαζί στο μέτρο που είναι συνδεδεμένα με τη Θεία Ευχαριστία» .
Στην αρχαία Εκκλησία, κανένα Μυστήριο δεν τελούνταν εκτός της Θείας Λειτουργίας. Όλα τα Μυστήρια προέρχονταν και εντάσσονταν οργανικά στη Θεία Ευχαριστία και μέσω της Ευχαριστίας, εικόνιζαν τα Έσχατα. Αυτή η οργανική σχέση τους φαίνεται ακόμη και σήμερα, έστω και με αποσπασματικό τρόπο, αφού η σχέση τους με την Ευχαριστία είναι κάτι παραπάνω από φανερή. Θα μπορούσε κάποιος να θεωρήσει ότι η Ευχαριστία είναι ένα Μυστήριο της Εκκλησίας, όπως και τα άλλα . Στην πραγματικότητα της Βασιλείας του Θεού, η Ευχαριστία, ως το καθολικό μυστήριο, ανακεφαλαιώνει και συμπεριλαμβάνει ολόκληρη την Εκκλησία, όπως ακριβώς ανακεφαλαιώνει και προεικονίζει την «ἐν Χριστῶ» ανακεφαλαίωση ολόκληρης της κτίσης.
Η ένωση, που συντελείται με την κοινωνία του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, του Χριστού με κάθε έναν άνθρωπο που προσέρχεται «ἐν πίστει», η μυστηριακή αυτή ένωση είναι ένωση με την χάρη και την ενέργεια του Χριστού.
Η Ευχαριστία, λοιπόν, δεν είναι μόνο εικόνα της Βασιλείας, αλλά και φανέρωση της ίδιας της Εκκλησίας, αφού η ίδια η Εκκλησία συνδέεται στενότατα με το σχέδιο της Θείας Οικονομίας, σύμφωνα με το οποίο θα τελειωθεί ως Βασιλεία του Θεού. Η Εκκλησία και η Ευχαριστία δεν είναι απλά όμοιες ή έχουν κοινούς στόχους, αλλά ταυτίζονται πλήρως, αφού η Εκκλησία μεταβάλλεται σε Ευχαριστία ή η Ευχαριστία, θα λέγαμε, είναι εκείνη που πραγματώνει την Εκκλησία. Έτσι, την αποκαλύπτει ως κοινωνία και ως κοινότητα των εσχάτων. Μετέχοντας, δηλαδή, ο άνθρωπος του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, ενώνεται «μετά τῆς θεοποιοῦ σαρκός τοῦ Χριστοῦ καὶ καθίσταται μέτοχος τῆς αφθάρτου καὶ αιωνίου ζωῆς ». Η συσσωμάτωση αυτή του ανθρώπου στο Χριστό, δεν προκύπτει μηχανικά, αλλά είναι δώρο, προσφορά της χάριτος του Θεού, την οποία δέχεται ο άνθρωπος προσωπικά και ελεύθερα «ἐν Πνεύματι».
Η μετάληψη των αχράντων μυστηρίων στην ιερότερη και πιο σημαντική στιγμή της θείας λειτουργίας, είναι η ένωση του καθενός ανθρώπου με την ανθρώπινη φύση του Λόγου του Θεού, η οποία, αφού ενώθηκε υποστατικώς με το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, θεώθηκε και κατέστη πηγή θεώσεως για τους ανθρώπους. Καθώς ενώνεται, με τον τρόπο αυτό, ο πιστός με το Χριστό, μεταβάλλεται σε ναό της Τριαδικής Θεότητας. Όπως στο σώμα του Χριστού κατοικεί όλο το πλήρωμα της Θεότητας, έτσι και στους ανθρώπους τους «σύσσωμους Χριστοῦ», κατοικεί η Αγία Τριάδα.
Η Θεία Ευχαριστία περικλείει ένα βαθύτατο εσχατολογικό νόημα. Κοινωνώντας ο άνθρωπος των αχράντων μυστηρίων λαμβάνει τον «αρραβώνα της απορρήτου κοινωνίας» με το Χριστό κατά το μέλλοντα αιώνα. Δεν μεταβάλλεται η φύση του κτιστού κόσμου, αλλάζει όμως ο τρόπος ύπαρξής του σε ευχαριστιακή κοινωνία με το Θεό. Έτσι, ο πιστός, ενώ βρίσκεται στη γη και ζει στον παρόντα αιώνα, είναι συγχρόνως μέτοχος της «καινῆς» ζωής και πολίτης του μέλλοντος αιώνος. Η Βασιλεία, ως κοινωνία του Θεού με τους ανθρώπους «ἐν Πνεύματι Ἁγίω», πραγματοποιείται ήδη από την παρούσα ζωή, με το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.
Με τη Θεία Κοινωνία, ο Χριστός εισέρχεται στα ενδότερα της ανθρώπινης ύπαρξης, για να προσφέρει τη θεοποιό Του χάρη. Αυτό, όμως δημιουργεί στον πιστό την υποχρέωση να καθαρίσει τον εαυτό του για να καταστεί ικανός να μετέχει στο μεγάλο αυτό μυστήριο. Αυτή η κάθαρση, μπορεί να πραγματοποιηθεί με τον αυτοέλεγχο, τη μετάνοια, την εξομολόγηση. Με την μετάνοια, ο άνθρωπος, δεν μεταβάλλει μόνο στην πραγματικότητα τον εαυτό του, αλλά προσφέρεται ολοκληρωτικά στο Θεό, ο οποίος είναι ο μόνος που μπορεί να μεταβάλλει τους ανάξιους σε άξιους.
Αυτό το γεγονός μαρτυρεί ότι τα λειτουργήματα αυτά στην Εκκλησία πήγασαν και πηγάζουν από την Ευχαριστία. Με τον τρόπο αυτό συνδέονται στενά με την εσχατολογική προοπτική, της οποίας η Ευχαριστία είναι εικόνα.
Εικόνα της εσχατολογικής σύναξης του διασκορπισμένου λαού του Θεού και κατ’ επέκταση ολόκληρου του κτιστού κόσμου. Το κέντρο αυτής της σύναξης είναι ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος στο πρόσωπό Του ενώνει τους πολλούς. Ο Επίσκοπος, ως τύπος Χριστού, στην Εκκλησία, ενώνει τους πιστούς στην Ευχαριστιακή σύναξη και εκφράζει μέσα στην ιστορία, την εικόνα ενός κόσμου που θα έχει υπερβεί τη θανατηφόρα φθορά και χάρη στην ένωσή του με Εκείνον που με το Σταυρό και την Ανάστασή Του, «ένωσε τα διεστώτα και συνήγαγε εις έν τον κόσμο Του, και εγκατέστησε έτσι την Βασιλεία Του» .
Γι’ αυτό, ο πανηγυρικός και αναστάσιμος χαρακτήρας της Ευχαριστίας, ο χρόνος και η ημέρα τέλεσης, την ημέρα την αφιερωμένη στον Κύριο, ολόκληρη η συμβολική εικονολογία της λατρείας, όπως εκφράζεται με την αρχιτεκτονική των ναών, την εικονογραφία, την υμνολογία, την ενδυματολογική αμφίεση των κληρικών κατά την τέλεση του μυστηρίου, όλα αυτά, μας φανερώνουν τον μόνιμο και τον σταθερό εσχατολογικό προσανατολισμό της Θείας Ευχαριστίας. Έτσι, η Ευχαριστία, συνιστά την Εκκλησία, αλλά ταυτόχρονα συνίσταται από αυτήν.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΑΓΟΡΑΣ Κ, ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ Σ, π. ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ Ν, ΦΩΤΙΟΥ Σ, «Δόγμα, Πνευματικότητα και Ήθος της Ορθοδοξίας», (Τόμος Α΄) ΕΑΠ, Πάτρα 2002
ΖΗΖΙΟΥΛΑΣ Ι., ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΕΡΓΑΜΟΥ, «Το Μυστήριο της Εκκλησίας στην Ορθόδοξη Παράδοση», μτφρ. Σκαλτσάς Γ., Ανέκδοτο στα Ελληνικά, δημοσιευθέν στο περιοδικό IRENIKON, No 3, 1987, σ.4-18.
ΖΗΖΙΟΥΛΑΣ Ι., ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΕΡΓΑΜΟΥ, «Ευχαριστία και Βασιλεία του Θεού», περιοδικό Σύναξη, τ.52, 1994, σ.81-87.
LOSSKY V., Η Μυστική Θεολογία της Ανατολικής Εκκλησία, Μτφρ. Πρεσβυτέρας Στέλλας Κ. Πλευράκη, Θεσσαλονίκη 31984.
ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗΣ Ι. Γ., Παλαμικά, Εκδόσεις Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη, 21983.
ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ Ν., «Η Οικονομία του Αγίου Πνεύματος. Μια ορθόδοξη θεώρηση», στο συλλ. τόμο Ελθέ, Πνεύμα Άγιον, Ανακαίνισον, πάσαν την κτίσιν, Κατερίνη 1991.
MEYENDORFF J., «Το Βιβλικό Υπόβαθρο του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας», διαθέσιμο στο Διαδίκτυο http://users.auth.gr/~pv/bibliko%20ypovathro.gr, στις 12.02.2006.
ΦΛΩΡΟΦΣΚΙ Γ., «Το σώμα του Ζώντος Χριστού», μετφρ. Ι.Κ. Παπαδοπούλου, διαθέσιμο στο Διαδίκτυο http://www.pnek.gr/keimena/theologia/gflorofski.htm στις 12.02.2006.

Το ήθος στην Oρθόδοξη Παράδοση

Στη γλώσσα του πολιτισμού μας, δηλαδή του τρόπου με τον οποίο ζούμε και αντιλαμβανόμαστε τη ζωή, ο ηθικός προβληματισμός είναι εκείνος που ξεχωρίζει τον άνθρωπο από τα υπόλοιπα όντα. Αυτός ο ηθικός προβληματισμός έχει τις απαρχές του στην ιδιαίτερη σύσταση της ανθρώπινης φύσης. Ως πηγή της θεωρείται η φιλοσοφία και ιδιαίτερα οι κλάδοι της που έχουν ως αντικείμενο την αναζήτηση της αρετής και την κατάκτηση της μακαριότητας (ευδαιμονίας).

Η ηθική, θεωρητικά ή πρακτικά, συνδεόμενη στενά με την λογική και την επιστήμη, συνιστά, με τον τρόπο αυτό, μια διαδικασία καθαρά λογική και διανοητική. Όλα τα διαφορετικά ηθικά συστήματα έλκουν από εκεί (από τη λογική και την ευδαιμονία) την προέλευσή τους. Έτσι, όταν το αγαθό και η ευδαιμονία τοποθετούνται εκτός αυτού του κόσμου, η ηθική νοηματοδοτείται υπερβατικά. Διαφορετικά, έχοντας ως κέντρο τον άνθρωπο και τον κόσμο, όντας δηλαδή ανθρωποκεντρική και φυσιοκρατική, το νόημα του αγαθού και της ευδαιμονίας λαμβάνεται από τον άνθρωπο και τον κόσμο.

Το ήθος, λοιπόν είναι μια έννοια αντικειμενικού μέτρου για την αξιολόγηση του χαρακτήρα και της συμπεριφοράς του κάθε ανθρώπου. Νοηματικά, έχει συνδεθεί, κοινωνικά, με την έννοια του καλού και του κακού. Έτσι, κάθε άνθρωπος, που ζει μέσα σε μια κοινωνία, μαθαίνει και μεγαλώνει με ένα σύστημα αρετών και αξιών, που οφείλει να τις προβάλλει και να τις αναπτύσσει για το καλό το δικό του και της κοινωνίας. Με τον τρόπο αυτό, το ήθος του κάθε ανθρώπου είναι η αντικειμενική του αξιολόγηση με βάση την κλίμακα των αρετών που έχει αποδεχτεί ολόκληρη η κοινωνία , είναι η έκφραση του τρόπου ύπαρξής του.

Η ηθική όμως, αφήνει εκτός της το οντολογικό ερώτημα, το ερώτημα για την γνησιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Στην ορθόδοξη Εκκλησία και Παράδοση, βιώνουμε την αλήθεια και το ήθος του ανθρώπου, με αφετηρία την αλήθεια και το «είναι» του Θεού. Έτσι, σύμφωνα με το δόγμα της Αγίας Τριάδας, ο Θεός, δεν αποκαλύπτεται ως ανώτερη δύναμη, αλλά ως προσωπική ύπαρξη . Η αλήθεια αυτή μας επιβεβαιώνει ότι ο Θεός δεν είναι ένα απροσδιόριστο ανώτατο Όν ούτε μια απρόσωπη ουσία. Δεν έχει καμία σχέση με το φιλοσοφικό «πρώτο κινούν» και φυσικά δεν είναι η ενέργεια που κινεί το σύμπαν. Ο Θεός είναι η όντως ύπαρξη και η ζωή, είναι η αιτία και η πηγή και η αφετηρία του «είναι». Με τον τρόπο αυτό, καταλαβαίνουμε ότι σε καμία περίπτωση το «είναι», η ύπαρξη και η ζωή δεν μπορεί να νοηθεί διαφορετικά από τη δυναμική της αγάπης .

Ο Θεός, είναι πρόσωπο, υπάρχει ελεύθερα, θέλει να υπάρχει και η θέληση αυτή πραγματοποιείται ως κοινωνία προσώπων. Η κοινωνία αυτή, συνδέεται με μια αδιάρρηκτη ενότητα αγάπης. Το κάθε πρόσωπο υπάρχει όχι για τον εαυτό του, αλλά υπάρχει προσφερόμενο στην κοινωνία της αγάπης με τα άλλα πρόσωπα .

Έτσι, η βιβλική διήγηση για την «ἐκ τοῦ μὴ ὄντος» δημιουργία, έχει πολύ μεγάλη σχέση με το είναι και το ήθος του ανθρώπου. Ο κόσμος, ως κτιστό δημιούργημα του υπερβατικού Θεού, δεν είναι δεδομένος οντολογικά. Η ύπαρξή του, ως προϊόν αγάπης και ελευθερίας, ανάγεται οντολογικά στον άκτιστο και προσωπικό Θεό, που θέλησε τη δημιουργία. Ο κόσμος, το σύμπαν θα μπορούσε να μην υπάρξει. Ο Θεός θα μπορούσε να μη τον είχε δημιουργήσει. Αυτή λοιπόν η ελεύθερη πράξη του Θεού, αποτελεί και το θεμέλιο των όντων .

Η δημιουργία πραγματοποιείται γιατί ο Θεός θέλει να υπάρχει και κάτι άλλο έξω από τον εαυτό Του, με το οποίο να μπορεί να έχει μία διαλεκτική σχέση, να υπάρχει κάτι το οποίο δεν υπήρχε πριν. Ο άνθρωπος έχει την αφετηρία της οντολογικής του υπόστασης στον τρόπο με τον οποίο ο Θεός δίνει υπόσταση στο «είναι». Η θεώρηση αυτή της ύπαρξης, ως δώρο, αφού ο άνθρωπος δεν είναι αίτιος της ύπαρξής του, συνεπάγεται μια στάση ζωής, ένα ήθος συγκεκριμένο, σύμφωνα με το οποίο μπορεί ο άνθρωπος να υπερβεί τον ατομισμό και να προσπαθήσει, κάνοντας χρήση της ελευθερίας του, να προσφέρει τον εαυτό του σε μια πράξη – εκδήλωση ελευθερίας, ανάλογης με εκείνης που τον έφερε στο «είναι» .

Ο άνθρωπος πλάστηκε ελεύθερος «κατ’ εικόνα Θεού» , γιατί ο δημιουργός του τον θέλει ελεύθερο, ως προσωπική ετερότητα να γίνει μέτοχος του «είναι» Του. Έτσι, η ανθρώπινη οντολογική υπόσταση, εκτός της μετοχής της σε όλα τα όντα, αισθητά και νοητά, έχει το προνόμιο να επικοινωνεί με το Θεό, με αποκλειστικό σκοπό την ενοποίηση και θέωση ολόκληρης της κτίσης. Η θέωση είναι ο στόχος του ανθρώπου, η πραγμάτωσή του ως πρόσωπο «κατ’ εικόνα» της Αγίας Τριάδας, αφού η ουσία του ανθρώπου δεν βρίσκεται στην ύλη από την οποία δημιουργήθηκε, αλλά στο αρχέτυπο με βάση το οποίο πλάστηκε και προς το οποίο κατευθύνεται . Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε, για να γίνει κοινωνός του προσωπικού τρόπου υπάρξεως, της ζωής του Θεού, να γίνει μέτοχος στην ελευθερία της αγάπης Του, που είναι η πραγματική ζωή. Στην προσπάθεια αυτή, το κτίσμα, χωρίς να ξεχνά τη φθαρτή και θνητή του φύση, έχοντας την εικόνα του Θεού μέσα του, αγωνίζεται να γίνει «κατά χάριν» Θεός, να πραγματοποιήσει τη ζωή ως αγάπη, δηλαδή ως ελευθερία και όχι ως φυσική αναγκαιότητα, να επιτύχει την «θέωση».

Η πορεία όμως αυτή διακόπηκε, γιατί ο θνητός και φθαρτός άνθρωπος, κάνοντας χρήση μιας ελευθερίας , όπως αυτός την εννοούσε, μέσα στο πλαίσιο μιας φυσικής αναγκαιότητας, αρνήθηκε αυτό για το οποίο πλάστηκε, την «όντως ζωή», την αφθαρσία, την αθανασία. Το γνωστό σε όλους μας «προπατορικό αμάρτημα», δεν είναι τίποτε άλλο παρά η προσπάθεια για «αυτοθέωση», ο αγώνας για την αυτάρκεια και την αυτονόμηση της βιολογικής του φύσης, η βαθειά δίψα του ανθρώπου να υπερβεί την ύπαρξή του, να κατακτήσει την απόλυτη ελευθερία. Θέλησε να πραγματώσει την ύπαρξή του, όχι ως γεγονός κοινωνίας με το Θεό, αλλά μόνος του, αντλώντας υπαρκτικές δυνάμεις από τον εαυτό του, από την κτιστή του φύση. Με τον τρόπο όμως αυτό, εισέβαλλε στην ύπαρξή του το κακό. Το κακό, δεν αποτελεί οντολογική, αλλά ηθική αρχή. Δεν είναι θέση αλλά άρνηση. Γι’ αυτό, και είναι στην πραγματικότητα ασθενέστερο από το καλό. Ενώ όμως το κακό δεν αποτελεί οντολογική αρχή, προκαλεί διαστροφικές οντολογικές καταστάσεις, επειδή αλλοτριώνει τα όντα (άνθρωπο), από την πηγή της ύπαρξής τους, το Θεό και αμαυρώνει την αλήθεια της ύπαρξής τους.

Για το λόγο αυτό, στην ορθόδοξη εκκλησιαστική Παράδοση, το πρόβλημα του ήθους του ανθρώπου, ταυτίστηκε πάντα με την αλήθεια της ύπαρξής του. Το ήθος είναι η «δυναμική ανταπόκριση της προσωπικής ελευθερίας στην υπαρκτική αλήθεια και γνησιότητα του ανθρώπου» . Έτσι, το ήθος του ανθρώπου είναι η δυνατότητα πραγμάτωσης της ίδιας της ύπαρξης ή η αποτυχία και η αλλοίωση της αληθινής υπόστασής του. Γι’ αυτό, το ήθος αναφέρεται στη δυνατότητα της σωτηρίας του ανθρώπου, στην προσπάθειά του να καταφέρει να οδηγήσει την ύπαρξή και τη ζωή του, πέρα από το χώρο και το χρόνο, να νικήσει το θάνατο.

Όμως, εκείνο το οποίο ο άνθρωπος όφειλε να επιτύχει ανυψούμενος προς το δημιουργό του, το πραγματοποιεί τελικά ο ίδιος ο πλάστης, κατερχόμενος προς αυτόν. Έτσι, το τριπλό ανυπέρβλητο για μας φράγμα, που μας χωρίζει από το Θεό, ο θάνατος, η αμαρτία και η φθαρτή φύση μας, θα νικηθεί τελικά. Ο Θεός γίνεται άνθρωπος και ο άνθρωπος ανυψώνεται λαμβάνοντας τελικά τη θέση που του ετοιμάστηκε από την αρχή της κτίσης, τη θέση κοντά στο Θεό, «πρόσωπο με πρόσωπο» . Η θυσία αυτή του άκτιστου Θεού, για τη σωτηρία του κτιστού ανθρώπου, έγινε όχι από κάποια φυσική αναγκαιότητα, αλλά ελεύθερα από αγάπη.

Ο άνθρωπος, λοιπόν, σύμφωνα με την ορθόδοξη Παράδοση, ως ατομική ετερότητα, ως μοναδική ύπαρξη και έκφραση, μετέχει στο «είναι», έχει δηλαδή οντολογική υπόσταση και δεν είναι μια εφήμερη ή τυχαία δημιουργία αδυσώπητα προκαθορισμένη από την αναγκαιότητα του είδους ή της φύσης του. Η αντίληψη για μια νομική ή δικανική σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και στον Θεό, είναι ξένη με την αλήθεια της ορθόδοξης Εκκλησίας, αφού το ήθος του προσώπου καθορίζει και τον κοινό τρόπο ύπαρξης Θεού – ανθρώπου. Για να προσεγγίσουμε λοιπόν, το ήθος του προσώπου μέσα από την ελευθερία, αρκεί, όπως μας αποκαλύπτει η Εκκλησία μας, να αποδεχτούμε την αλήθεια της αποκάλυψης του Θεού, να συμμετάσχουμε κι εμείς με έναν διαφορετικό τρόπο, όχι στο πλαίσιο μιας φυσικής δεοντολογίας, αλλά μέσω του εμπειρικού γεγονότος του προσωπικού τρόπου ύπαρξης στη Βασιλεία του Θεού, ως κοινωνία.

Η κοινωνία αυτή, μέσω της οποίας καλούμαστε να συμμετάσχουμε στον τρόπο ύπαρξης του Θεού, ως Αγία Τριάδα, είναι η Ευχαριστιακή σύναξη της Εκκλησίας μας, όπου το πρόσωπο αντλεί το «είναι» από το γεγονός της κοινωνίας με το Θεό. Με τον τρόπο αυτό, ο άνθρωπος παύει να είναι άτομο και νοείται ως πρόσωπο. Αυτή η προσωπική ετερότητα που εικονίζει το Θεό στον άνθρωπο, είναι ο κοινός τρόπος ύπαρξης του κτίστη και του κτίσματος, είναι το ήθος της τριαδικής ζωής, που αποτυπώθηκε με τη δημιουργία στην ανθρώπινη ύπαρξη .

Το ήθος, λοιπόν, φανερώνει αυτό που είναι ο άνθρωπος, ως εικόνα Θεού, ως πρόσωπο δηλαδή, αλλά και αυτό που γίνεται τελικά μέσα από την περιπέτεια της ελευθερίας του, ύπαρξη αλλοτριωμένη ή «καθ’ ομοίωσιν» του Θεού. Αυτό, το «καθ’ ομοίωσιν» θα το επιτύχει ο άνθρωπος όχι μόνος του, αλλά με τη βοήθεια του Θεού, που προσέλαβε την ανθρώπινη «σάρκα» για να την αφθαρτοποιήσει και να την αθανατίσει, μέσα από το υπαρκτικό γεγονός της σύστασης της Εκκλησίας, ως σώμα Χριστού . Έτσι ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα, πάντα μέσα στο πλαίσιο της «εν Χριστώ» ελευθερίας να προγευτεί τα έσχατα συμμετέχοντας στην Ευχαριστιακή σύναξη της Εκκλησίας.

Αυτή η σύναξη είναι το πεδίο όπου πραγματοποιείται η ένωση του ανθρώπου με το Θεό, προσλαμβάνοντας ολόκληρη την κτίση, προσφέροντας με τον τρόπο αυτό νοηματική πληρότητα και υπαρκτική ακεραιότητα στον κόσμο. Όμως, η χριστιανική Δύση δεν κατόρθωσε να εκφράσει τη ζωή ελευθερωμένη από διανοητικά σχήματα, αρνούμενη τη δυναμική της, παραμένοντας προσκολλημένη στην «αντικειμενικότητα» των εννοιών – ουσιών , οδηγούμενη με τον τρόπο αυτό στην εκκοσμίκευση .

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΑΓΟΡΑΣ Κ, ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ Σ, π. ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ Ν, ΦΩΤΙΟΥ Σ, «Δόγμα, Πνευματικότητα και Ήθος της Ορθοδοξίας», (Τόμος Α΄) ΕΑΠ, Πάτρα 2002.

ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, Η ελευθερία του ήθους, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 32002.

ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, Αλφαβητάρι της Πίστης, εκδόσεις Δόμος, Αθήνα 2002.

ΖΗΖΙΟΥΛΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Μητροπολίτης Περγάμου, «Χριστολογία και Ύπαρξη», Σύναξη, τεύχος 2, Άνοιξη 1982, σσ.9-20.

LOSSKY VLADIMIR, Η Μυστική Θεολογία της Ανατολικής Εκκλησίας, (Μετάφρ. Πρεσβυτέρας Στέλλας Κ. Πλευράκη), Θεσσαλονίκη 31984.

ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Κοινωνιολογία του Χριστιανισμού, εκδόσεις Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 31985.

ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Χριστιανική Ηθική, εκδόσεις Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 21983.

ΝΕΛΛΑΣ Π., Ζώον Θεούμενον, εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 1979.

Θεία κοινωνία: το τέλος της θείας Λειτουργίας ή κάτι ουσιαστικότερο;

«Μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης προσέλθετε», καλεί ο ιερουργός, και το Θείο Δώρο της αληθινής ζωής προσφέρεται σε όλους τους πιστούς. Προσφέρεται «…ὁ μελιζόμενος καὶ μὴ διαιρούμενος· ὁ πάντοτε ἐσθιόμενος καὶ μηδέποτε δαπανώμενος ἀλλὰ τοὺς μετέχοντας ἁγιάζων». Αυτός είναι και ο στόχος ολόκληρης της θείας αυτής Ιερουργίας. Τα πάντα είναι χάρισμα ή δωρεάν, δε χρωστάμε τίποτε σε κανένα και όλα είναι δοσμένα ωστόσο. Και λέμε με ταπείνωση και υπακοή, ναι στα μεγάλα αυτά δώρα. Γιατί δώρα είναι και έτσι τα λέμε στην Εκκλησία, Τίμια Δώρα. Γινόμαστε, με τη μετοχή μας στην Θεία Κοινωνία, μέτοχοι του ευχαριστιακού δείπνου Του, βρίσκουμε τη Βασιλεία Του, η οποία μάλιστα πλησιάζει και τώρα πια είμαστε όσα ο Θεός ήθελε από πάντα να γίνουμε.
«Εν ειρήνη προέλθωμεν…», λέγει ο ιερέας και αυτή είναι η τελευταία πράξη της Λειτουργίας. Τώρα, θα πρέπει να γυρίσουμε πίσω, να ομολογήσουμε σε όλο τον κόσμο ότι «εἴδομεν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ἐλάβομεν Πνεῦμα ἐπουράνιον, εὕρομεν πίστιν ἀληθῆ, ἀδιαίρετον Τριάδα προσκυνοῦντες, αὕτη γὰρ ἡμᾶς ἔσωσεν». Τώρα πια γνωρίζουμε ότι ολόκληρη η ύπαρξή μας είναι στα χέρια του Θεού και αυτό μας γεμίζει με ένα αίσθημα ευφροσύνης και εμπιστοσύνης. Η ειρήνη του Θεού, η Βασιλεία Του, το Πνεύμα είναι πραγματικά μέσα μας και μας προσκαλούν με όλες μας τις δυνάμεις να είμαστε αυτόπτες μάρτυρες των Μυστηρίων που βιώσαμε και των Αποκαλύψεων που δεχτήκαμε. Η Ευχαριστία στάθηκε το τέλος της πορείας, το τέλος του χρόνου ή του καιρού. Και γίνεται πάλι η αφετηρία και τα αδύνατα μας αποκαλύπτονται πλέον ως δυνατά. Ο καιρός του κόσμου, έγινε ο καιρός της Εκκλησίας, ο καιρός της λύτρωσης και της σωτηρίας.
Φεύγοντας τώρα πια από την Εκκλησία, λαμβάνοντας τις θεϊκές ευλογίες και δεχόμενοι τις ευεργεσίες της Αγίας Τριάδος, αναλαμβάνουμε να συνεχίζουμε τη δική μας λειτουργία «εκτός των τειχών». Η Λειτουργία μετά τη Λειτουργία. Στο σπίτι μας, το δείπνο είναι πάντα μια ανάμνηση του μυστηρίου της θείας Ευχαριστίας. Ξαναγυρίζοντας στον καθημερινό μας αγώνα, κάτω από το βλέμμα του Θεού, βλέπουμε όλους τους ανθρώπους ως αδελφούς, σκορπάμε παντού ένα μήνυμα χαράς, ειρήνης και ελπίδας. Ένα μήνυμα, ότι επειδή ο Χριστός πρόσφερε τον εαυτό Του θυσία, ποτέ δε θα μας εγκαταλείψει. Γιατί, σκοπός της συμμετοχής μας στην Ευχαριστία, δεν είναι τόσο να γίνουμε τέλειοι, όσο να θεωρήσουμε το φως του Θεού και την ακτινοβόλο άβυσσο της αγάπης και φιλανθρωπίας Του.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΜΕΜΑΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, Για να ζήσει ο κόσμος, πρόλογος και μετάφραση Ζ. Λορεντζάτος, Σειρά «Σύνορο», εκδόσεις Αθηνά, Αθήνα 1970.